Ένα βήμα μπρος, δύο πίσω;

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε το Μάιο του 2012. Επειδή όμως το σενάριο περί ρήξης με την ΕΕ, επανέρχεται στο προσκήνιο, νομίζω ότι καθίσταται εκ νέου επίκαιρο.
 

"Πριν από μερικές μέρες έτυχε να διαβάσω το παρακάτω κείμενο http://www.koutipandoras.gr/?p=20102 του κυρίου Γιάννη Βαρουφάκη, καθηγητή οικονομικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ας δούμε λοιπόν με μια διαφορετική ματιά τις προτάσεις που κάνει για την αντιμετώπιση του προβλήματος, και αν και κατά πόσο τελικά μια τέτοια αντιμετώπιση είναι πιθανόν να συνιστά κάποιας μορφής λύση, πάντα κατά την ταπεινή μας άποψη.

Κατ’ αρχήν υπάρχει μια γενικότερη συμφωνία από διάφορες πλευρές ότι όποιο πολιτικό κόμμα ή συνασπισμός περισσοτέρων του ενός κομμάτων (στην περίπτωση μιας κυβέρνησης συνεργασίας), και αν κληθεί να διαχειριστεί το πρόβλημα, εύκολη λύση μέσα ή έξω από το ευρώ δεν υπάρχει. Μέσα στο ευρώ λόγω ακριβώς του συμφώνου σταθερότητας, έξω από αυτό λόγω έλλειψης επενδύσεων στη χώρα παραγωγής προϊόντων ανελαστικής ζήτησης, αλλά και υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιότητας, που θα της επιτρέψουν μια σχετική αυτονομία, αυξάνοντας παράλληλα σε ένα βαθμό και τις εξαγωγές.

Από την άλλη η μη είσπραξη της δόσης, ισοδυναμεί με στάση πληρωμών (αν καταλαβαίνω καλά τι εννοεί ο συγγραφέας) μιας και χρήματα για τους εξωτερικούς πιστωτές δεν θα υπάρξουν, η οποία θα τσακίσει την όποια αξιοπιστία έχει απομείνει στο Ελληνικό τραπεζικό σύστημα μια και καλή και επ’ αόριστον, άρα και όσες ανάγκες υπάρχουν σε εισαγωγές αγαθών το πιθανότερο είναι να μην είναι δυνατό να εκτελεστούν.

Να σημειώσω εδώ κάτι που είπα παραπάνω, το οποίο και συνήθως διαφεύγει της προσοχής όλων μας, όταν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τους αριθμούς. Μίλησα για μορφές επενδύσεων παραγωγής προϊόντων ανελαστικής ζήτησης, δηλαδή επενδύσεις που θα μπορούν να φέρουν εισόδημα ή υπάρχουν ήδη, και μπορούν να εξασφαλίσουν (εντός του ευρώ πάντα μιας και αυτή φαίνεται να είναι η επιλογή των Ελλήνων σύμφωνα με τα γκάλοπ), ότι τα βασικά αγαθά (όπως τρόφιμα και ενέργεια) θα είναι επαρκή κατ αρχήν για τους Έλληνες πολίτες, χωρίς την ανάγκη εισαγωγών από άλλες χώρες.

Στην Ελλάδα όμως ένα μεγάλο μέρος τους ΑΕΠ προέρχεται από τουριστικές υπηρεσίες, οι οποίες παρέχονται σε εξαιρετικό βαθμό και από αρκετές ανταγωνίστριες χώρες, εντός και εκτός ευρώ, και αυτή τη στιγμή αν μη τι άλλο, βρισκόμαστε ακριβώς στην αρχή της τουριστικής περιόδου. Άρα μια μονομερής στάση πληρωμών, όπως φαντάζομαι ότι εννοεί ο κ. Βαρουφάκης, θα διαφημίσει ακόμη περισσότερο την ήδη μεγάλη αναξιοπιστία μας σε διεθνές επίπεδο, οδηγώντας μας να έχουμε να διαχειριστούμε περισσότερα προβλήματα από όσα πιθανόν προσδοκούμε να λύσουμε με την κίνηση αυτή.

Σχετικά με την «από πάνω προς τα κάτω μείωση μισθών, αριθμού συμβούλων κλπ», νομίζω ότι δεν έχω ακούσει καλύτερη πρόταση και πιο λογική έως τώρα για την άμεση μείωση των δαπανών του Δημοσίου. Νομίζω όμως ότι στην κατάσταση που βρισκόμαστε τώρα πιθανόν να μην είναι αρκετή, σίγουρα όμως είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Να προσθέσω μόνο την πρόταση του κ. Σαμαρά (για την οποία δεν ακούω να γίνεται ιδιαίτερος λόγος τελευταία), η οποία και δεν απαιτεί συνταγματική αναθεώρηση για μείωση του αριθμού των βουλευτών σε 200, ώστε να δοθεί το μήνυμα σε κάθε κατεύθυνση ότι κινούμαστε προς εξορθολογισμό των δαπανών του κράτους, αρχίζοντας από τα «δικά μας παιδιά». Η πρόταση αυτή αν συνοδεύεται και από αναπροσαρμογή των απολαβών των χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων του Δημοσίου, αλλά και του ιδιωτικού τομέα, σε βάθος χρόνου (όπως άλλωστε λέει και ο συγγραφέας), πιθανόν θα έχει δύο πολύ καλά αποτελέσματα.

- Την ανακατανομή του εισοδήματος και την διάχυσή του σε μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας,
- Την αύξηση της ταχύτητας με την οποία το χρήμα θα κυκλοφορεί στην οικονομία.

Ένα αρνητικό αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής θα είναι η αύξηση του πληθωρισμού από εσωτερικούς παράγοντες, αλλά αυτό μπορεί και να βοηθήσει στην παρούσα κατάσταση μέσω της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να βοηθήσει στην δημιουργία επενδύσεων (που θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι χωρίς αυτό όλα τα άλλα είναι ασπιρίνες, αλλά και θα πρέπει να εξηγηθεί με ποιο τρόπο θα γίνει και σε ποιους τομείς, ώστε και το πραγματικό ΑΕΠ να αυξηθεί μακροπρόθεσμα και σε σταθερή βάση), και επιπλέον στον περιορισμό του ελλείμματος.

Αν όμως προχωρήσουμε σε μείωση των εργοδοτικών εισφορών όπως αναφέρεται στο κείμενο (κάτι με το οποίο εγώ προσωπικά συμφωνώ), θα πρέπει να βρούμε τα «ισοδύναμα μέτρα» όπως μας έχουν συνηθίσει να τα λένε οι ειδικοί της Τρόικα και όχι μόνο, και τέτοια στην παρούσα φάση δεν βλέπω να είναι άλλα από περικοπές δαπανών.

Η προ-είσπραξη του ΦΠΑ από τις επιχειρήσεις (μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και το θέμα με το ΦΠΑ που χρωστάει το κράτος στις επιχειρήσεις), ουσιαστικά θα διαλύσει ό,τι έχει απομείνει ζωντανό, καθώς ο ΦΠΑ καλώς ή κακώς αποτελεί ζεστό χρήμα που διοχετεύεται στην λειτουργία μιας επιχείρησης και ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι την καταβολή του, βοηθάει στην μερική επίλυση των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν αρκετές επιχειρήσεις κυρίως του λιανεμπορίου, πολύ περισσότερο δε αυτήν την εποχή.

Ανάλογη πρόταση αλλά για το φόρο εισοδήματος, είχε θεσμοθετηθεί με νόμο νομίζω από προηγούμενο ΥΠΟΙΚ κατά την δεκαετία του 1990. Εκτός του ότι το συγκεκριμένο μέτρο είναι «μιας χρήσης», το αποτέλεσμα είναι πλέον να προπληρώνουν οι επιχειρήσεις το 90% του φόρου εισοδήματος, φυσικά όταν υπάρχει κερδοφορία, πράγμα λίγο σπάνιο στις μέρες μας.

Η πρόταση για τις τράπεζες δεν είναι σε καμία περίπτωση προς τη σωστή κατεύθυνση, είτε κρατικοποιηθούν μέσω Ελληνικού Δημοσίου είτε μέσω EFSF, όχι γιατί προσωπικά είμαι υπέρ των διοικήσεων (κάθε άλλο), αλλά γιατί υπάρχουν και μικρομέτοχοι (εγώ δεν ανήκω σε αυτούς καλώς ή κακώς). Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος θα δώσει την δυνατότητα αποκλεισμού επιχειρήσεων από χρηματοδότηση, και δεν είναι σίγουρο ότι κάτι τέτοιο θα γίνει με τα πλέον αξιοκρατικά κριτήρια. Αυτό βέβαια σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι τώρα οι δανειοδοτήσεις είναι αξιοκρατικές, απλά το παραπάνω επιχείρημα παρατίθεται ως μια σημείωση, προκειμένου να δοθεί και μια άλλη διάσταση των προβλημάτων που πιθανόν να υπάρχουν στον τραπεζικό κλάδο.

Τέλος σχετικά με την «ενιαία λύση», κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο δια μέσου της δημιουργίας ενός κοινού Yπουργείου Oικονομικών της Ευρωζώνης. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει ως μια επιτροπή ελέγχου των δαπανών όλων των χωρών (νομίζω έχει ήδη προταθεί κάτι τέτοιο), η οποία στη συνέχεια θα αποτελέσει μέρος ενός ΥΠΟΙΚ της Ευρωζώνης."