Ο ΣΥΡΙΖΑ σκοντάφτει.........Ώρα για διόρθωση πορείας

πηγή: Foreign Affairs

Ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ένα ελληνικό πολιτικό κόμμα γνωστό με το ακρωνύμιο «ΣΥΡΙΖΑ», ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, με μια απλή, αν και φιλόδοξη ιδέα: Να θέσει ένα τέλος στην λιτότητα στην Ελλάδα. Για χρόνια, η Ελλάδα έχει περικόψει τις δαπάνες της με αντάλλαγμα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια διάσωσης από την λεγόμενη τρόικα -Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τώρα, με την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων θα παίξει ένα υψηλού ρίσκου κρυφτό, ποντάροντας ότι ο μεγαλύτερος πιστωτής της, η Γερμανία, θα χορηγήσει γενναιόδωρες χρηματικές παραχωρήσεις για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας ελληνικής χρεοκοπίας και εξόδου από την ευρωζώνη.

Οι διαπραγματεύσεις αποδείχθηκαν μάλλον διαφορετικές από ό, τι περίμενε ο ΣΥΡΙΖΑ: Η Γερμανία αρνήθηκε να υποχωρήσει. Ακόμα κι όταν η Αθήνα άρχισε να ρισκάρει περισσότερο, το Βερολίνο επέμεινε στην θέση του ακόμα πιο πολύ. Τον Φεβρουάριο, η Ελλάδα υποχώρησε στα περισσότερα από τα αιτήματά της και αποδέχθηκε μια παράταση της διάσωσης για τέσσερις μήνες, κάτι που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δηλώσει ότι δεν θα έκανε ποτέ, με αντάλλαγμα την παραχώρηση κάποιας μεγαλύτερης ελευθερίας στην απόφαση ποιων μέτρων λιτότητας θα εφαρμόσει. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα θα έρθει αντιμέτωπη με μια νέα κρίση αυτό το καλοκαίρι, οπότε και είναι προγραμματισμένο να εξοφλήσει στους πιστωτές της περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια -ενώ μπορεί να ξεμείνει από χρήματα πολύ πριν από αυτό. Την επόμενη εβδομάδα, η χώρα σχεδιάζει να παρουσιάσει στους ηγέτες της ευρωζώνης μια λίστα προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων, με την ελπίδα να καταφέρει να ξεκλειδώσει περισσότερα κεφάλαια διάσωσης.

Πώς κατέληξε ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το σημείο; Εστιάζοντας αποκλειστικά στην Γερμανία, η Ελλάδα ξέχασε τα συμφέροντα των άλλων παικτών που συμμετέχουν. Με απλά λόγια, η Αθήνα συμπεριφέρθηκε με τρόπο που οι παράγοντες αυτοί έκριναν πως ήταν βαθιά απειλητικός, γεγονός που ένωσε αποτελεσματικά την Ευρώπη εναντίον της. Για να αποκατασταθεί η ζημιά, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει άλλη επιλογή από το να αλλάξει πορεία, διαφοροποιώντας το μήνυμά του και προσαρμόζοντας τα αιτήματά του.

ΜΕ ΑΝΕΚΦΡΑΣΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Στις διαπραγματεύσεις συμμετέχουν πέντε παίκτες: Η Γερμανία, η Ελλάδα, οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης, οι κυβερνήσεις της λεγόμενης περιφέρειας της ΕΕ, καθώς και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Για να γίνουν αντιληπτοί οι λόγοι για τους οποίους ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να επιτύχει τους στόχους του απαιτείται η κατανόηση των κινήτρων του καθενός.

Για την Γερμανία, μια συμβιβαστική συμφωνία με την Ελλάδα θα ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Η ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων θα μπορούσε να ενθαρρύνει κι άλλες χώρες να εκλέξουν κυβερνήσεις εξίσου παράλογες όσο εκείνη της Ελλάδας. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, αντιμετωπίζει επίσης εγχώριες πιέσεις, όπου στοιχεία του δικού της κόμματος αντιτάσσονται σε παραχωρήσεις υπέρ της Ελλάδας. Τον περασμένο Φεβρουάριο, το ευρωσκεπτικιστικό «Εναλλακτική για την Γερμανία», ένα κόμμα που αντιτίθεται στην διάσωση της Ελλάδας, κέρδισε τις πρώτες του έδρες [1] σε μια περιφερειακή συνέλευση της δυτικής Γερμανίας.

Μια προσέγγιση σκληρής γραμμής, από την άλλη πλευρά, φέρει τους δικούς της κινδύνους. Αν και τα ρεπορτάζ των μέσων ενημέρωσης δείχνουν ότι η Γερμανία εκτιμά πως θα μπορούσε να ελέγξει τις επιπτώσεις μιας άτακτης ελληνικής εξόδου από την ΕΕ, δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψει κανείς τις ακριβείς συνέπειές της. (Εξάλλου, οι επιπτώσεις της κατάρρευσης της Lehman Brothers το 2008 ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό, τι υπολόγιζαν πολλοί παρατηρητές και αξιωματούχοι, οπότε η γερμανική αισιοδοξία θα μπορούσε να είναι εξίσου άστοχη). Επιπλέον, υπάρχει κι η πολιτική ήττα για την Μέρκελ που θα επακολουθούσε μιας ελληνικής εξόδου ˑ μετά από τα χρόνια που αφιέρωσε στο να κάνει το οτιδήποτε για να διατηρήσει την Ευρωζώνη ανέπαφη, οι προσπάθειές της θα οδηγούντο σε αποτυχία ούτως ή άλλως. Μια ελληνική έξοδος θα μπορούσε επίσης να ανοίξει τον δρόμο σε άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο.

Οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες –η Εσθονία, η Φινλανδία, η Λετονία, η Λιθουανία κι η Σουηδία- υποστηρίζουν την απροθυμία της Γερμανίας να προσφέρει στην ελληνική κυβέρνηση σημαντικές παραχωρήσεις. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, εξακολουθεί να οφείλει στην Φινλανδία ένα σημαντικό ποσό ˑ ένα πιθανό κούρεμα του χρέους θα ωφελήσει τα λαϊκιστικά κόμματα που αναζητούν το πάνω χέρι στις επερχόμενες εκλογές της Φινλανδίας. Αυτά τα κράτη-μέλη, επειδή αισθάνονται ότι απειλούνται από την Ρωσία, υποκρύπτουν ένα ακόμα παράπονο: Πιστεύουν ότι η Ουκρανία είναι εκείνη που αξίζει ιδιαίτερη στήριξη από την Ευρώπη, όχι η Ελλάδα. Επιπλέον, είναι δυσαρεστημένα με τις αναφορές περί αναθέρμανσης των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας.

Τα περιφερειακά κράτη, τα οποία περιλαμβάνουν την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, έχουν μια διαφορετική σειρά ανησυχιών. Από την μια πλευρά, έλκονται από την ιδέα να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ελλάδας και να επαναδιαπραγματευθούν τους όρους των δικών τους χρεών. Από την άλλη πλευρά, έχουν περάσει τα τελευταία πέντε χρόνια διαβεβαιώνοντας τους πολίτες τους ότι πέτυχαν την καλύτερη συμφωνία που μπορούσαν κι ότι η λιτότητα αποτελούσε αναγκαίο κακό. Η άκρα αριστερά σε κάθε μια από αυτές τις χώρες (κι η ακροδεξιά, σε μικρότερο βαθμό) ισχυρίστηκε ότι οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να έχουν αποσπάσει καλύτερες συμφωνίες απειλήσουν να κάψουν τους ομολογιούχους τους.