Anatole Kaletsky, Project Syndicate: Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνθηκολογήσει.....

του Ανδρέα Πετρουλάκη - Καθημερινή

Για άλλη μια φορά η Ελλάδα φαίνεται να έχει ξεφύγει από το χρηματοπιστωτικό βρόγχο. Χρησιμοποιώντας τον αποθεματικό λογαριασμό τραβηκτικών δικαιωμάτων, του ΔΝΤ που τηρείται στην Τ.τ.Ε. μπόρεσε να αποπληρώσει τα 750 εκ. €  - με ειρωνικό τρόπο - της οφειλής της προς το ίδιο το ΔΝΤ πριν η πληρωμή καταστεί ληξιπρόθεσμη.

Αυτή η μικροπολιτική δεν είναι τυχαία. Αφότου ανήλθε στην εξουσία τον Ιανουάριο, η ελληνική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, έχει πιστέψει ότι η απειλή της χρεοκοπίας - και κατά συνέπεια της οικονομικής κρίσης που θα μπορούσε να διαλύσει το ευρώ - της παρέχει τη δύναμη διαπραγμάτευσης που αντισταθμίζει την έλλειψη της οικονομικής και την πολιτικής εξουσίας. Μήνες αργότερα, ο Τσίπρας και ο υπουργός Οικονομικών του, Γιάνης Βαρουφάκης, ένας ακαδημαϊκός ειδικός στη θεωρία των παιγνίων, εξακολουθούν φαίνεται να πιστεύουν ακόμη σε αυτή την άποψη, παρά το ότι η πίστη αυτή δεν στηρίζεται σε κανένα πραγματικό στοιχείο.

Αλλά ο υπολογισμός τους βασίζεται σε τελείως εσφαλμένες παραδοχές.  Ο Τσίπρας και ο Βαρουφάκης υποθέτουν ότι μια χρεοκοπία θα αναγκάσει την Ευρώπη να επιλέξει μεταξύ δύο μόνο εναλλακτικών λύσεων: δηλαδή είτε να αποβάλει την Ελλάδα από την ευρωζώνη ή να της προσφέρει άνευ όρων την ελάφρυνση του χρέους. Όμως οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν και μια τρίτη επιλογή, σε περίπτωση ελληνικής χρεοκοπίας, αντί να υποχρεώσουν την Ελλάδα σε ένα «Grexit», η ΕΕ θα μπορούσε να στήσει παγίδα στην Ελλάδα εντός της ευρωζώνης και να την αφήσει να ξεμείνει τελείως από ρευστότητα, τότε απλά μπορεί να καθίσει και να παρακολουθήσει την εγχώρια στήριξη των ψηφοφόρων στην πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα, να καταρρέει.

Μια τέτοια στρατηγική πολιορκία αναμένεται για την Ελλάδα, καθώς θα ξεμένει από λεφτά και θα αδυνατεί να εκπληρώσει τις βασικές συνήθεις κρατικές λειτουργίες, καθώς αυτή τη στιγμή μοιάζει η πιο υποσχόμενη τακτική ώστε να τσακίσει την ελληνική αντίσταση.  Αυτή η στρατηγική είναι πιθανόν να δουλέψει καλά, καθώς η κυβέρνηση βρίσκει όλο και δυσκολότερα τα χρήματα για την πληρωμή των μισθών και των συντάξεων.

Για να το καταφέρει αυτό, ο Βαρουφάκης  καταφεύγει σε όλο και πιο απελπιστικές κινήσεις, όπως η κατάσχεση των μετρητών από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των δήμων και των νοσοκομείων. Το συμπέρασμα είναι ότι οι εισπράξεις φόρων έχουν πληγεί τόσο άσχημα από το οικονομικό χάος από την εκλογή τους τον Ιανουάριο, ώστε τα κρατικά έσοδα δεν επαρκούν πλέον για να καλύψουν τα καθημερινά έξοδα. Αν αυτό είναι αληθεύει - κανείς δεν μπορεί να το πει με σιγουριά, λόγω της αναξιοπιστίας των ελληνικών οικονομικών στατιστικών στοιχείων (άλλη μια από τις κατηγορίες που εκτοξεύουν οι αρχές της ΕΕ ) - η διαπραγματευτική στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης είναι καταδικασμένη.

Η στρατηγική των Τσίπρα-Βαρουφάκη υποθέτει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να απειλήσει με χρεωκοπία, επειδή η κυβέρνηση, θα εξακολουθεί να έχει, περισσότερα από αρκετά, χρήματα για να πληρώσει για τους μισθούς, τις συντάξεις και τις δημόσιες υπηρεσίες. Αυτή ήταν μια λογική υπόθεση τον Ιανουάριο. Η κυβέρνηση είχε προϋπολογίσει σε ένα μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα (που δεν περιλαμβάνει τις πληρωμές τόκων), το οποίο προβλεπόταν να ανέλθει στο 4% του ΑΕΠ.

Εάν η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει τον Ιανουάριο, αυτό πρωτογενές πλεόνασμα θα μπορούσε (θεωρητικά) να κατευθυνθεί από τις πληρωμές τόκων στη χρηματοδότηση υψηλότερων μισθών, συντάξεων, και οι δημοσίων δαπανών, όπως είχε υποσχεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην προεκλογική εκστρατεία του.  Δεδομένης αυτής της δυνατότητας, o Βαρουφάκης πίστεψε ότι ήταν πολύ γενναιόδωρος όταν πρότεινε στους άλλους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ,  να μειώσει το πρωτογενές πλεόνασμα από 4% έως 1% του ΑΕΠ, αντί να πάει σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Εάν η ΕΕ αρνιόταν, η σιωπηρή του απειλή ήταν να σταματήσει να πληρώνει τόκους και να διαθέσει ολόκληρο το πρωτογενές πλεόνασμα σε επιπλέον δημόσιες δαπάνες.

Αλλά τι γίνεται τώρα που το πρωτογενές πλεόνασμα - το οποίο αποτελούσε το κρυφό ατού της ελληνικής κυβέρνησης, στην επιθετική διαπραγματευτική στρατηγική της - έχει εξαφανιστεί;  Σε αυτή την περίπτωση, η απειλή της χρεοκοπίας είναι πλέον πλήρως αναξιόπιστη.  Με το πρωτογενές πλεόνασμα να έχει εξαφανιστεί, μια πτώχευση δεν θα επιτρέπει πλέον στον Τσίπρα να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της προεκλογικής εκστρατείας του ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα, θα συνεπάγετο ακόμα μεγαλύτερες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις, και οι δημόσιες δαπάνες από αυτές που απαιτεί σήμερα η «τρόικα» - η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Αντίθετα, για τις αρχές της ΕΕ, μια ελληνική χρεοκοπία θα ήταν σήμερα πολύ λιγότερο προβληματική από ότι είχε αρχικά υποτεθεί.  Πλέον δεν χρειάζεται να απειλούν με αποβολή από το ευρώ την Ελλάδα για να αποτρέψουν μια πτώχευση. Αντ 'αυτού, η ΕΕ μπορεί τώρα να στηριχθεί στην ίδια την ελληνική κυβέρνηση για να τιμωρήσει τους ίδιους τους ψηφοφόρους της, αθετώντας την πληρωμή των μισθών και των συντάξεων ώστε να είναι συνεπής προς τους διεθνείς πιστωτές της.

Ο Τσίπρας και Βαρουφάκης έπρεπε να το είχαν καταλάβει αυτό, γιατί ακριβώς το ίδιο πράγμα συμβεί  πριν από μόλις δύο χρόνια, όταν η Κύπρος, στη δίνη της τραπεζικής κρίσης, προσπάθησε να αψηφήσει την ΕΕ.  Η Κυπριακή εμπειρία δείχνει ότι, με αναξιόπιστη την απειλή της κυβερνητικής πτώχευσης, η ΕΕ θα ήταν πιθανό να αναγκάσει την Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ και να τις επιβάλλει  μια αμερικανικού στυλ κρατική πτώχευση, όπως αυτή που έγινε στο Detroit.

Οi νομικοί και πολιτικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση της Ελλάδα σαν ένα πτωχευμένο κράτος είναι σαφείς. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες δηλώnoyn κατηγορηματικά ότι η συμμετοχή στην Ευρωζώνη είναι μη αναστρέψιμη, εκτός εάν μια χώρα αποφασίσει να αποχωρήσει όχι μόνο από το ενιαίο νόμισμα, αλλά από ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό είναι επίσης kai το πολιτικό μήνυμα που οι κυβερνήσεις της ΕΕ θέλουν να ενσταλάξουν στους ίδιους τους πολίτες και τους οικονομικούς επενδυτές.

Αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει, η ΕΕ θα είναι νομικώς κατοχυρωμένη και θα έχει το πολιτικό κίνητρο για να επιμείνει ότι το ευρώ παραμένει το μόνο νόμιμο χρήμα. Ακόμη και αν η ελληνική κυβέρνηση αποφασίσει να πληρώσει τους μισθούς και τις συντάξεις με την εκτύπωση των δικών της IOUs ή «νέες δραχμές», το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα αποφανθεί ότι όλες οι εγχώριες απαιτήσεις και οι τραπεζικές καταθέσεις θα πρέπει να αποπληρωθούν σε ευρώ. Αυτό, με τη σειρά του, θα αναγκάσει μια πτώχευση εναντίον των Ελλήνων πολιτών, καθώς και προς τους ξένους πιστωτές, επειδή η κυβέρνηση δεν θα είναι ανίκανη να τιμήσει την αξία σε ευρώ των ασφαλισμένων καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες.

Έτσι, μια ελληνική χρεοκοπία εντός του ευρώ, θα απέχει παρασάγγες από το να επιτρέψει στο ΣΥΡΙΖΑ να τηρήσει τις προεκλογικές της υποσχέσεις, ενώ θα προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερη λιτότητα στους έλληνες ψηφοφόρους από ότι θα δεχόταν στο πλαίσιο του προγράμματος της τρόικας. Σε εκείνο το σημείο, η κατάρρευση της κυβέρνησης θα καταστεί αναπόφευκτη. Αντί  η Ελλάδα να δει την έξοδο από την ευρωζώνη, ο ΣΥΡΙΖΑ θα δει την έξοδο από την ελληνική κυβέρνηση. Από τη στιγμή που ο Τσίπρας συνειδητοποιήσει ότι οι κανόνες του παιχνιδιού ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ευρώπη έχουν αλλάξει, η συνθηκολόγηση του θα είναι απλώς θέμα χρόνου.

Ο Anatole Kaletsky είναι επικεφαλής οικονομολόγος και συμπρόεδρος της Gavekal Dragonomics και Πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Νέα Οικονομική Σκέψη. Πρώην αρθρογράφος των Times του Λονδίνου, των New York Times και των Financial Times, είναι ο συγγραφέας του "Capitalism 4.0, Η γέννηση μιας νέας οικονομίας".