 |
| σκίτσο του Δημήτρη Χατζόπουλου - Καθημερινή |
Η κυβέρνησή του δεν διαθέτει κανένα αξιόπιστο σχέδιο για την επίτευξη συμφωνίας με τους πιστωτές της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Επίσης, δεν φαίνεται να έχει κανένα εναλλακτικό προμελετημένο σχέδιο για την περίπτωση της χρεωκοπίας και τις ζημιές που θα επέλθουν.
Η ελληνική χρηματοπιστωτική αγορά έχει πάθει ένα είδος εκστασιασμού τις τελευταίες εβδομάδες, κυρίως επειδή ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο μαχητικός υπουργός Οικονομικών, έχει παραγκωνιστεί από τις συζητήσεις με τους πιστωτές της χώρας.
Η νέα σύνθεση της διαπραγματευτικής ομάδας έχει, πράγματι, οδηγήσει σε πιο παραγωγικές συνομιλίες. Αλλά υπάρχει ακόμα ένα βουνό να ανέβει και λίγο έως καθόλου πιθανότητες μιας συμφωνίας, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
Όταν ο Τσίπρας ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο, φαίνεται να είχε σκεφτεί ότι θα μπορούσε να πάρει περισσότερα χρήματα από τους πιστωτές του, καθώς και ασφαλή ανακούφιση για τα χρέη της Αθήνας χωρίς να προβεί σε σοβαρές μεταρρυθμίσεις. Αυτό ήταν έπεα πτερόεντα.
Η κυβέρνηση, επίσης, δεν είχε αρχικώς υπολογίσει το πόσο άσχημα η οικονομία θα πληγεί, από μήνες πολιτικής αβεβαιότητας και την απελπιστική κρίση ρευστότητας. Τον Νοέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε την πρόβλεψη την αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,9% για αυτό το έτος. Την περασμένη εβδομάδα, το μείωσε στο 0,5% και ακόμη και αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί αισιόδοξο.
Η επιδείνωση της οικονομίας σημαίνει ότι ο ισοσκελισμός του προϋπολογισμού θα καταστεί πολύ πιο δύσκολος, ακόμη και εάν οι πιστωτές της μειώσουν τους στόχους για πρωτόγεννη πλεονάσματα του προϋπολογισμού για το τρέχον έτος. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εισαγάγει περισσότερα μέτρα λιτότητας - και αυτό θα βλάψει περαιτέρω την οικονομία.
Η ταμειακή θέση της Αθήνας είναι απελπιστική. Συνολικά, η Ελλάδα οφείλει περίπου 324 δις €, όπως αναφέρει ο ΟΔΔΗΧ. Πρέπει να πληρώσει 750 εκ. € στις 12 Μαΐου και ακόμη 1,5 δις € τον Ιούνιο, προς το ΔΝΤ.
Ο Τσίπρας ελπίζει ότι μπορεί να πείσει τους πιστωτές της ευρωζώνης να του δανείσουν κάποια χρήματα κατά τις προσεχείς εβδομάδες ώστε να εξορκίσει την πτώχευση. Αλλά αυτό θα είναι δυνατό μόνο εάν πατήσει τις κόκκινες γραμμές του και ο ίδιος αρνείται πεισματικά ότι θα το κάνει - και αφορούν τα θέματα, των συντάξεων, της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας και του ΦΠΑ.
Ακόμη και εάν η Αθήνα επιβιώσει από την κρίση ρευστότητας που αντιμετωπίζει άμεσα, θα δυσκολευτεί να εξασφαλίσει μια μακροπρόθεσμη συμφωνία. Οι διαπραγματεύσεις, για το επόμενο χρηματοδοτικό πακέτο, έχουν προγραμματιστεί να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος Ιουνίου, αλλά δεν πρόκειται να ξεκινήσουν μέχρι να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες για τη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση.
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς θέμα χρόνου. Είναι επίσης, και θέμα χρημάτων. Λαμβάνοντας υπόψη την επιδείνωση της οικονομίας στην Ελλάδα, το επόμενο πακέτο διάσωσης θα απαιτήσει πολύ περισσότερα από ότι είχε προηγουμένως εκτιμηθεί - ίσως και πάνω από 50 δις €. Θα είναι δύσκολο να πειστούν οι άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ να εγκρίνουν αυτό το είδος της χρηματοδότησης, αν μη τι άλλο επειδή η «καλή θέληση» προς την Ελλάδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Λαμβάνοντας υπόψη μια τέτοια ζοφερή πρόγνωση, είναι σημαντικό να εξεταστούν οι εναλλακτικές λύσεις. Στην ουσία υπάρχουν δύο, η πτώχευση και η έξοδος από το ευρώ ή η πτώχευση και η παραμονή στο ενιαίο νόμισμα.
Η δεύτερη θα είναι η λιγότερο κακή επιλογή, αν και απέχει από το χαρακτηριστεί καλή. Για να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά, η κυβέρνηση θα πρέπει να ανακεφαλαιοποίηση τις τράπεζες, διότι εάν χρεοκοπήσει η κυβέρνηση θα κριθούν και αυτές αφερέγγυες. Εάν οι τράπεζες δεν ανακεφαλαιοποιηθούν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα διακόψει τη παροχή ρευστότητας, οι δανειστές θα χρεοκοπήσουν και η οικονομία θα πέφτει ακόμη πιο βαθιά στην άβυσσο.
Το πρόβλημα είναι ότι η Αθήνα δεν θα είχε η ίδια τα μετρητά για να διασώσει τις τράπεζες της και επίσης δεν θα ήταν σε θέση να πάρει χρήματα από το εξωτερικό. Η μόνη λύση θα ήταν ένα «bail-in» των καταθετών - με την μετατροπή ένα μέρους των αποταμιεύσεων τους σε νέες μετοχές των τραπεζών.
Παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν είναι υπερβολικά εκτεθειμένες στο κυβερνητικό χρέος, στον παραπάνω συλλογισμό οδηγηθήκαμε διότι θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι περισσότερα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα θα «κοκκίνιζαν». Το κούρεμα που θα υποστούν οι καταθέτες θα μπορούσε να είναι αρκετά μεγάλο. Αυτό θα ήταν ένα - ακόμη - πλήγμα για την οικονομία.
Εάν Αθήνα χρεοκοπήσει, θα αναγκαστεί να επιβιώσει με τα μέσα που διαθέτει. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν θα χρειάζεται, πλέον, να βρει μετρητά για να πληρώσει τους πιστωτές της, θα αναγκαστεί να μειώσει τους μισθούς και τις συντάξεις, επειδή τα φορολογικά έσοδα θα μειωθούν ακολουθώντας την επιδείνωση της οικονομίας.
Ορισμένοι ειδήμονες, συμπεριλαμβανομένου του Μαρτιν Γουλφ των Financial Times Μάρτιν, προκρίνουν την έκδοση IOUs από την Αθήνα για την πληρωμή μισθών και συντάξεων. Αυτό όμως είναι μια κακή ιδέα, διότι, ανεξάρτητα με το τι θα ισχυρισθεί η κυβέρνηση, οι Έλληνες θα δουν αυτά τα IOUs ως πρόδρομο της νέας δραχμής και θα τα απορρίψουν σε μεγάλο βαθμό.
Τα φορολογικά έσοδα θα κατρακυλήσουν - εν μέρει επειδή η οικονομία θα συρρικνώθεί και εν μέρει διότι οι πολίτες θα είναι απρόθυμοι να πληρώσουν τους φόρους τους σε ευρώ, μιας και θα θεωρούν ότι επιστροφή στη δραχμή θα είναι πολύ κοντά. Έτσι, η κυβέρνηση θα πρέπει να εκδίδει όλο και περισσότερα IOUs, κατάσταση που θα οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο εγκατάλειψη του ευρώ θα μπορούσε να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Ούτε αυτή είναι μια καλή επιλογή, λοιπόν. Πέρα από το γεγονός ότι οι Έλληνες δεν θέλουν να εγκαταλείψουν το ενιαίο νόμισμα, η μετάβαση στη δραχμή θα ήταν εφιαλτική. Ακόμη και εάν εισαχθεί εκ νέου, υπάρχει μικρή πιθανότητα η συγκεκριμένη κυβέρνηση να ακολουθήσει μια υπεύθυνη οικονομική πολιτική. Το πιθανότερο είναι να εκτυπώνει χρήματα, τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο πληθωρισμού και υποτίμησης.
Δεδομένου ότι ακόμη και το καλύτερο plan Β είναι πολύ δύσκολο, ο Τσίπρας θα πρέπει να επεξεργαστεί μια ρεαλιστική στρατηγική για τον τρόπο με τον οποίο θα έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές του. Και πρέπει να το κάνει πάρα πολύ γρήγορα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου