Μια ευρέως διαδεδομένη αφήγηση της οικονομικής κρίσης της Ελλάδας, υποστηρίζει ότι πρόκειται για το προϊόν της ακραίας λιτότητας, που επιβλήθηκε από αλαζόνες ξένους οι οποίοι παρερμήνευσαν την κατάσταση. Η μόνη διέξοδος, συνεχίζει η αφήγηση, είναι να σπάσει το προκύπτων υφεσιακό σπιράλ με μια πολιτική δημοσιονομικής τόνωσης.
Αυτός ο λόγος δεν ευσταθεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί εάν θέλουμε η τρέχουσα πολιτική ακροβασιών σχετικά με τη συμφωνία διάσωσης, να έχει καλό τέλος.
Κατ’ αρχάς, είναι περίεργο να ισχυρίζεται κανείς ότι μια κρίση η οποία προκλήθηκε από μια δεκαετή διοχέτευση υπερβολικής ρευστότητας, μπορεί να θεραπευθεί μέσω της περαιτέρω τόνωσης της. Η θεωρία ότι μπορεί κάνει την υπόθεση πως η Ελλάδα δεν διαθέτει επαρκή «πραγματική ζήτηση» ή την ικανότητα των καταναλωτών να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες στις τρέχουσες τιμές άρα εάν επανέρθει αυτή η σταθερά θα ακολουθήσει ένας νέος κύκλος ενάρετης ανάπτυξης.
Ένα και μόνο στατιστικό στοιχείο είναι αρκετό για να θέσει υπό αμφισβήτηση αυτή την υπόθεση. Το ελληνικό ΑΕΠ ήταν παρόμοιο το 2001 και το 2014, μετρούμενο σε σταθερές τιμές 2005, που σημαίνει ότι «η πραγματική ζήτηση» σε αυτά τα δύο χρόνια πριν και μετά από την κρίση χρέους, ήταν περίπου ίση. Και όμως, η ανεργία το 2014 ήταν σχεδόν τριπλάσια από το επίπεδο του 2001. Το κλειδί για την επίλυση των οικονομικών δεινών της Ελλάδας ως εκ τούτου, να βρίσκεται σε κάτι άλλο εκτός από την ζήτηση.
Εξίσου αποκαλυπτικό είναι ότι κατά τη διάρκεια των πέντε ετών από την έναρξη της κρίσης, οι ελληνικές εισαγωγές έχουν υπερβεί τις εξαγωγές κατά περίπου 60%. Αν και οι Έλληνες ασφαλώς αγοράζουν λιγότερα προϊόντα σε σχέση με το 2007, είναι σαφές ότι η ανεπαρκής «πραγματική ζήτηση» δεν είναι η ρίζα του προβλήματος εδώ. Αυτό που λείπει είναι η «πραγματική προσφορά», η ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να παράγει αρκετά αγαθά σε ανταγωνιστικές τιμές ώστε να τα πουλά και να αναπτύσσεται.
Επομένως, γιατί η ύφεση ήταν τόσο βαθιά και με τέτοια διάρκεια, εάν όχι λόγω της λιτότητας. Η απάντηση βρίσκεται στο τι συνέβη στη διάρκεια του διαστήματος από το 2001 και την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Μετά από την εισαγωγή του ευρώ το 1999, η Ελλάδα έλαβε ετήσια πίστωση μεταξύ 5% - 10% του ΑΕΠ, δηλαδή περισσότερη από ότι χρειαζόταν. Λαϊκιστές πολιτικοί διοχέτευσαν αυτό το πλεόνασμα χρημάτων στην πολιτική τους πελατεία, εξηγώντας το ως ένα «αναπτυξιακό μέρισμα» που προέκυψε από την «διαρθρωτική σύγκλιση» με τις χώρες του πυρήνα της ζώνης του ευρώ. Αυτό ήταν μια φαντασίωση, διότι δεν υπήρξε ποτέ τέτοια σύγκλιση. Ωστόσο, ήταν φυσικό για τους αποδέκτες αυτής της γενναιοδωρίας να το δουν ως ένα πραγματικό και μόνιμο εισόδημα.
Ακόμη και μετά το ξέσπασμα της κρίσης, κανείς από το πολιτικό κατεστημένο δεν είχε το θάρρος να ομολογήσει το τι είχε πραγματικά συμβεί. Αυτός είναι ο λόγος που, ακόμη και σήμερα, οι περισσότεροι Έλληνες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι για τη χώρα το «φυσιολογικό» επίπεδο πλούτου είναι ισοδύναμο με το ΑΕΠ στα 240 δις € που επιτεύχθηκε το 2008, και ότι κάθε απόκλιση πρέπει να είναι το αποτέλεσμα είτε μιας ανθελληνικής συνωμοσίας είτε μια κακώς σχεδιασμένη οικονομική πολιτική. Αυτές οι άστοχες πεποιθήσεις βρίσκονται στη ρίζα της λαϊκής απογοήτευσης για τα βασικά πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, και εξηγεί την άνοδο αντιμεταρρυθιστικού ΣΥΡΙΖΑ που είναι ενάντια στη λιτότητα.
Η παρεξήγηση για το τι βρίσκεται πίσω από την κρίση, δεν διακατέχει μόνο τους απλούς Έλληνες. Το πιστεύουν επίσης και σοφιστικέ υποστηρικτές της αφήγησης κατά της λιτότητας. Αλλά και αυτοί δεν κάνουν λιγότερο λάθος.
Κοιτάξτε το ποσοστό ανεργίας, το οποίο έχει εκτιναχθεί από το περίπου 10% το 20120 στο 30%. Αυτό απλώς δεν αντιστοιχεί σε ένα παραγωγικό κενό –τη διαφορά μεταξύ των πραγματικών και των δυνητικών επιπέδων δραστηριότητας μιας οικονομίας- που θα μπορούσε να κλείσει γρήγορα με ένα πρόγραμμα τόνωσης. Θα μπορούσε κανείς να ρίξει μετρητά στην οικονομία για να αυξήσει την ζήτηση και το ΑΕΠ και πάλι δεν θα επέστρεψε στο επίπεδο του 2008, από τα 180 δις ευρώ σήμερα.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που εξηγούν γιατί η δυνητική παραγωγή στην Ελλάδα έχει μειωθεί. Το ένα είναι ότι οι άνεργοι δεν διαθέτουν τη γνώση και τα προσόντα για να εργαστούν στους τομείς εκείνους της οικονομίας που βρίσκονται σε θέση να αναπτύξουν την οικονομία, το άλλο είναι ότι, κατά πάσα πιθανότητα, δεν υπάρχουν αρκετοί κλάδοι που μπορούν να έχουν υψηλή ανάπτυξη, είναι στους απαραίτητους εμπορευματικούς τομείς ώστε να ενισχυθεί η οικονομία.
Στην πραγματικότητα, το ελληνικό παράδοξο είναι ότι μια τακτική παροχής δημοσιονομικών κινήτρων δεν θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία θέσεων εργασίας όπως σε άλλες εξαγωγικές χώρες σαν τη Γερμανία, την Κίνα και άλλες χώρες, και που απλώς θα αύξαναν τις πωλήσεις εμπορευμάτων τους προς την Ελλάδα.
Για αυτό διαφωνούμε με τις απόψεις ότι το τέλος της λιτότητας θα απελευθερώσει την ελληνική οικονομία ή ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι λιγότερο επείγουσες, διότι παίρνει πολύ χρόνο και έχουν περιορισμένη επίδραση. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να γίνει πιο ανταγωνιστική και να ξεφύγει από την οικονομική ύφεση, διότι απέτυχε να υιοθετήσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να της δώσουν μια βιώσιμη οικονομία των 240 δις ευρώ ξανά.
Υπάρχει ωστόσο μια πτυχή της καταγγελίας των Ελλήνων εναντίον των εταίρων τους στην ευρωζώνη, που είναι βάσιμη: ότι δηλαδή, η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε αφεθεί να χρεοκοπήσει το 2010. Εάν συνέβαινε αυτό, ο συνολικός φόρτος χρέους της ελληνικής οικονομίας θα ήταν τουλάχιστον κατά 50 δις ευρώ μικρότερος από ότι είναι σήμερα, βελτιώνοντας τις προοπτικές για μια υγιή ανάκαμψη. Αυτή η απαραίτητη και έγκαιρη χρεοκοπία αποτράπηκε, διότι θα έπληττε κάποιες , πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν, ευρωπαϊκές τράπεζες.
Το αποτέλεσμα είναι πέρα από όλους αυτούς τους αυτοτραυματισμούς, η Ελλάδα πληρώνει και έναν κρυφό φόρο που επιδοτεί τη διάσωση των ξένων τραπεζών. Αυτή η αδικία πρέπει αναγνωριστεί και να διορθωθεί μέσω της ελάφρυνσης χρέους.
Οι πιστωτές της Ελλάδας έχουν δίκιο όταν λένε ότι ο μόνος τρόπος για να ανακάμψει η οικονομία είναι να τεθούν σε εφαρμογή οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο είναι επίσης λάθος να αρνηθούν να συζητήσουν το ενδεχόμενο της μείωσης του χρέους. Μια χειρονομία για την αναδιάρθρωση του χρέους όχι μόνο θα βοηθήσει στην ανακούφιση της ελληνικής οικονομίας από την υπερβολική επιβάρυνση, αλλά θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των Ελλήνων και των πιστωτών τους ενώ θα προσφέρει ένα σημαντικό κίνητρο εφαρμοστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που η χώρα μας χρειάζεται τόσο απεγνωσμένα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου