Μέχρι πρόσφατα, η απάντηση φαινόταν ξεκάθαρη.. Ο Έλληνας πρωθυπουργός αγωνίστηκε στις εκλογές με την υπόσχεση να κρατήσει την Ελλάδα στο ενιαίο νόμισμα. Όλες οι δημοσκοπήσεις στους Έλληνες ψηφοφόρους δείχνουν την ισχυρή υποστήριξη για την συμμετοχή της χώρας στο ευρώ. Κανείς δεν αμφιβάλλει σοβαρά ότι η έξοδος από τι ευρώ θα ήταν καταστροφική για την ελληνική οικονομία σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, και πάρα πολύ πιθανόν και σε μακροπρόθεσμο δεδομένης της πιθανότητας για κοινωνική και πολιτική αναταραχή που θα προκαλούσε κάτι τέτοιο.
Σίγουρα, το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ενάντια στο ευρώ μέχρι πρόσφατα, το 2012 και μερικές από τις κορυφαίες προσωπικότητες του συνεχίζουν να υποστηρίζουν την έξοδο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κόμματος φάνηκε να έχει συμφιλιωθεί με την ένταξη.
Οι φορείς χάραξης πολιτικής της Ευρωζώνης πάντα υπέθεταν με βεβαιότητα ότι ο κ Τσίπρας βρισκόταν στις διαπραγματεύσεις με καλή πίστη. Αυτό το πίστευαν ακόμα κι όταν έκανε προεκλογικό αγώνα με βασική πλατφόρμα το σκίσιμο των όρων του προγράμματος διάσωσης της χώρας και την αναστροφή πολλών βασικών μεταρρυθμίσεων, συνέχισαν να το πιστεύουν ακόμα και όταν απέφυγε το ενδεχόμενο συνασπισμού με το κεντρώο κόμμα «ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ» και προτίμησε μια με τους δεξιούς εθνικιστές και ευρωσκεπτικιστές τους «Ανεξάρτητους Έλληνες».
Συνέχισαν να το πιστεύουν ακόμη και όταν μετά την εκλογή του άρχισε να εφαρμόζει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις και να επαναπροσλαμβάνει όσους δημοσίους υπαλλήλους, είχαν απολυθεί και να ακυρώνει τις ιδιωτικοποιήσεις.
Τώρα, όμως, οι πιστωτές της Ελλάδας έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται αν έχουν παρερμηνεύει πλήρως τις προθέσεις του. Την περασμένη εβδομάδα, αναφέρθηκε ευρέως ότι οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών είχαν καταρρεύσει όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο απέσυρε την διαπραγματευτική του ομάδα από τις Βρυξέλλες. Στην πραγματικότητα, οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν πολύ πριν. Το ΔΝΤ είχε αποσύρει σιωπηρά την ομάδα του μία εβδομάδα νωρίτερα, αφού είχε σπαταλήσει ασκόπως ένα επταήμερο στις Βρυξέλλες μην κάνοντας τίποτα – μόνο και μόνο για να επιστρέψει στις Βρυξέλλες μετά από ένα 24ωρο στην Ουάσιγκτον. Η Αθήνα είχε αποφασίσει τότε πως ήταν έτοιμη για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων, αλλά η ομάδα του ΔΝΤ απλώς καθόταν με σταυρωμένα τα χέρια για μία ακόμα εβδομάδα.
Οι πιστωτές της Ελλάδας τώρα λένε ότι δεν ξέρουν τι θέλει ο κ. Τσίπρας – ή, το κυριότερο – τι μπορεί να κάνει. Μπορεί να μην γνωρίζει και ο ίδιος τον ίδιο του τον εαυτό.
Το είδος της ευρωζώνης στο οποίο θέλει να συμμετάσχει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει – αλλά που πολλοί στο ΣΥΡΙΖΑ προφανώς ήλπιζαν ότι η άφιξή τους στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης θα βοηθούσε να δημιουργηθεί: μια ευρωζώνη στην οποία η Ελλάδα θα ήταν ελεύθερη να επιδιώξει οποιαδήποτε οικονομική στρατηγική θα επιθυμούσε, ανεμπόδιστη από ένα μεγάλο μέρος του χρέους που τώρα χρωστά στην υπόλοιπη ευρωζώνη.
Η Αθήνα είχε πείσει τον εαυτό της ότι το μόνο που στέκεται ανάμεσα στο ζοφερό παρόν και σε μία ένδοξη οικονομική αναγέννηση ήταν μία ελάφρυνση χρέους, επιτρέποντάς της να επανακτήσει την πρόσβαση στις χρηματαγορές προκειμένου να χρηματοδοτήσει μία Κεϋνσιανή πολιτική ανάπτυξης βασισμένη στις κρατικές δαπάνες.
Πώς θα λειτουργούσε στην πράξη μία τέτοια ευρωζώνη δεν έχει καταστεί ποτέ σαφές. Η χορήγηση στην Ελλάδα μιας μεγάλης κλίμακας ελάφρυνσης του χρέους με ελάχιστους όρους, θα μετέτρεπε την ευρωζώνη σε μια ένωση μεταβιβάσεων (transfer union). Θεωρητικά, η ευρωζώνη θα λειτουργούσε καλύτερα και η Ελλάδα θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση αν κάτι τέτοιο πράγματι ίσχυε. Αλλά δεν είναι μια ένωση μεταφοράς κεφαλαίων και δεν υπάρχει πολιτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος των χωρών μελών του κοινού νομίσματος να μετατραπεί σε τέτοια. Πέρα από αυτό, ακόμα και μία ένωση μεταβιβάσεων θα χρειαζόταν κανόνες και θεσμούς ώστε να προστατεύονται οι φορολογούμενοι από τον ηθικό κίνδυνο.
Άλλωστε, ακόμη και μια ένωση μεταφοράς χρειάζεται κανόνες και θεσμούς για την προστασία των φορολογουμένων από τον ηθικό κίνδυνο. Αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί πολύ μεγαλύτερο βαθμό πολιτικής ένωσης και δημοσιονομικής εποπτείας, το οποίο είναι δύσκολο να συμβιβαστεί με τα αιτήματα του ΣΥΡΙΖΑ για τη μέγιστη πολιτική κυριαρχία.
Το πιο σημαντικό, οι πιστωτές της Ελλάδας απορρίπτουν την ιδέα ότι η ελάφρυνση του χρέους αποτελεί επαρκή προϋπόθεση για να τεθεί η οικονομία σε βιώσιμη βάση ή ακόμα και να αποκαταθεί η πρόσβαση στις αγορές. Άλλωστε η Ελλάδα μπόρεσε να εκδώσει ομόλογα το 2014 ακόμα κι όταν το ονομαστικό της χρέος ήταν υψηλό και έχασε αυτή τη δυνατότητα όταν έγινε ξεκάθαρο ότι η χώρα θα εγκατέλειπε το πρόγραμμα στήριξης, εγείροντας έτσι αμφιβολίες για τη μελλοντική της ανάπτυξη και υπονομεύοντας την ανάκαμψή της.
Είναι δε αξιοσημείωτο ότι στην κριτική που ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, έχει ασκήσει επανειλημμένως στην ευρωζώνη, δεν έχει σχεδόν τίποτα να πει για το τι είδους μεταβιβάσεις πολιτικής εξουσίας θα χρειάζονταν για να καταστεί μία ένωση μεταβιβάσεων βιώσιμη – ή για το πώς αυτό θα ήταν συμβατό με τις απαιτήσεις του ΣΥΡΙΖΑ για μέγιστη δυνατή εθνική ανεξαρτησία.
Κανείς πλέον δεν αμφισβητεί πως κάποια αναδιάρθρωση στο ελληνικό χρέος θα είναι αναγκαία ως συνέπεια της καταστροφής που βρήκε την ελληνική οικονομία από τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε πολιτική κρίση το Δεκέμβριο, αρνούμενος να επιτρέψει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι πιστωτές είχαν ήδη συμφωνήσει να μειώσουν τις απαιτήσεις τους στους δημοσιονομικούς στόχους. Επίσης, είπαν στον κ. Τσίπρα ότι όταν οι δύο πλευρές συμφωνήσουν σε ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων και νέους στόχους, θα συζητήσουν μία ευρύτερη ελάφρυνση χρέους στα πλαίσια ενός νέου συνολικού, μελλοντικού προγράμματος. Το ΔΝΤ επιμένει επίσης πως θα ακολουθήσει σκληρή γραμμή με την ευρωζώνη αν αυτό είναι αναγκαίο, ώστε να διασφαλίσει ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο.
Όμως οι πιστωτές είναι κάθετοι στο ότι δεν έχει νόημα να συζητά κανείς ελάφρυνση του χρέους μέχρι η Αθήνα να συμφωνήσει σε ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων που θα βάλει τα ελληνικά δημοσιονομικά στοιχεία σε ένα βιώσιμο δρόμο. Για τους πιστωτές, το νόημα αυτών των μεταρρυθμίσεων δεν είναι η συσσώρευση ακόμα περισσότερης λιτότητας πάνω στις πλάτες μιας ήδη αδύναμης οικονομία, αλλά το να επανέλθει η ισορροπία της οικονομίας έξω από το μη-διατηρήσιμο σημερινό μοντέλο, ώστε να ελαφρυνθούν από την πίεση τα παραγωγικά κομμάτια της. Βάσει αυτής της ανάλυσης, οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα των συντάξεων και τη φορολογία που είναι στο επίκεντρο του τωρινού αδιεξόδου θα ήταν απαραίτητες με όποιον δημοσιονομικό στόχο τελικά θα αποφασιζόταν. Για κάποιους από τους πιστωτές, οι στόχοι για το έλλειμμα είναι πολύ λιγότερο σημαντικοί από την ποιότητα των πολιτικών που καλούνται να τους εκπληρώσουν..
Για τους πιστωτές, το τεστ αν ο κ. Τσίπρας πραγματικά θέλει η Ελλάδα να παραμείνει στην ευρωζώνη θα κριθεί από το απλό ερώτημα: είναι ο ΣΥΡΙΖΑ έτοιμος ή ικανός να μεταρρυθμίσει το δημόσιο τομέα της Ελλάδας; Η τεράστια επέκταση του δημοσίου τομέα ήταν που δημιούργησε την κρίση και η αποτυχία διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων να καταπολεμήσουν αυτό το πρόβλημα είναι που παρέτεινε το δράμα.
Ακόμα κι αν ο αριθμός των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα έχει μειωθεί αρκετά, πολύ λίγες είναι οι θέσεις που καταργήθηκαν μέσω απολύσεων: Οι περισσότερες κόπηκαν μέσω γενναιόδωρων προγραμμάτων πρόωρης συνταξιοδότησης τα οποία τώρα επιβαρύνουν το ασφαλιστικό σύστημα απομυζώντας το κρατικό ταμείο. Εν τω μεταξύ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποσχεθεί ότι θα προστατεύσει τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας, τους μισθούς και τις εργασιακές συνθήκες στο δημόσιο.
Για έξι χρόνια, ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας έχει πληρώσει ένα τρομακτικά υψηλό τίμημα για την ανοχή που έχει δειχθεί στα οργανωμένα συμφέροντα του δημοσίου τομέα, κι αυτό το τίμημα έχει πάρει τη μορφή απώλειας θέσεων εργασίας, θέσεων που ποτέ δεν δημιουργήθηκαν ή και υπέρμετρης φορολόγησης. Ο κ. Τσίπρας ίσως ήλπιζε να μετακυλήσει αυτό το κόστος στην υπόλοιπη ευρωζώνη.
Αλλά αυτό δεν είναι το είδος της νομισματικής ένωσης στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα. Πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στα δύο: να μείνει στην ευρωζώνη ή να διατηρήσει τα προνόμια του δημοσίου. Δεν μπορεί να κάνει και τα δύο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου