Ιδανικά, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να πατήσει μόνη της το κουμπί του Grexit. Αλλά αν αποφασίσει να μείνει προσκολλημένη στο ευρώ, επ' αόριστον, τότε η υπόλοιπη ευρωζώνη θα πρέπει να βρει έναν τρόπο για να την αναγκάσει, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, να εγκαταλείψει το κοινό νόμισμα. Αυτό, σίγουρα, θα ήταν αντίθετο με την ιμπεριαλιστική νοοτροπία της ΕΕ και θα παραβίαζε το περίφημο κανόνα του acquis communautaire (σσ κοινοτικό κεκτημένο): την άποψη δηλαδή ότι δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η αντιστροφή της ένταξης στην ΕΕ, σε κάθε περιοχή και σε κάθε χώρα. Αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να τερματιστεί η τρέχουσα ανοησία, και η μόνη ελπίδα για μια χώρα που έχει υποφέρει φρικτά και για πολλά χρόνια.
Τα ισχυρότερα επιχειρήματα υπέρ τόσο της χρεοκοπίας όσο και του Grexit έχουν σχετίζονται με την πολιτική οικονομία και την εκλογική ψυχολογία. Το βάρος του χρέους της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλο και δεν πρόκειται να αποπληρωθεί ποτέ. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτεί αυτό κανείς, τόσο το καλύτερο.
Εξίσου σημαντικό όμως είναι και το ότι οι Έλληνες ψηφοφόροι φαίνεται να συμφωνούν με την ιδεολογία της τρέχουσας κυβέρνησής: θέλουν, σε μεγάλο βαθμό, να παραμείνουν στο ευρώ, αλλά δεν θέλουν να πρέπει να συμμορφώνονται με τους ευρύτερα, «ορθόδοξους» κανόνες για τους φόρους, τις δαπάνες και τις αγορές. Αυτό είναι μια μοιραία αντίφαση. Ο μόνος τρόπος για να λειτουργήσει το ευρώ, εν απουσία μαζικών και μόνιμων μεταβιβάσεων από τη Γερμανία και άλλες πλούσιες χώρες, είναι τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν την ελεύθερη αγορά και μια ριζοσπαστική ευελιξία στην αγορά εργασίας.
Ωστόσο, αν μη τι άλλο, πολλοί Έλληνες ψηφοφόροι πιστεύουν ότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έχει ήδη υποχωρήσει πολύ έναντι των δανειστών, κι έχει ήδη αποδεχτεί πολλά αναφορικά με τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία της χώρας.
Όμως υπάρχουν λοιπόν δύο άλλα προβλήματα με το είδος των πολιτικών που αφορούν την κολεκτιβοποίηση και την εναντίωση στις αγορές που δείχνουν να διατηρούν, ακόμη, υψηλής υποστήριξης στην Ελλάδα: όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και εγγυούνται σταδιακή εξαθλίωση ενώ βασίζονται στην παράλογη προϋπόθεση, ότι στη ζωή τα αγαθά έρχονται σαν μάννα εξ ουρανού. Όμως αυτό δε γίνεται, και καμία χώρα δε θα έπρεπε να πιστεύει ότι δικαιούται να ζει από τη μεγαλοψυχία των υπολοίπων, πόσο μάλλον οι φορολογούμενοι, των οποίων το χρέος τους έχει εξαγοραστεί από διεθνείς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ.
Θεωρητικά, η Ελλάδα θα μπορούσε να χρεοκοπήσει αλλά να μην εγκαταλείψει το ευρώ. Όμως η ευρωζώνη και η ΕΚΤ θα έπρεπε να την αναγκάσει να επανεκδώσει δραχμές. Ο νομικός και πρακτικός δρόμος θα ήταν πολύπλοκος, αλλά διαχειρίσιμος. Με λίγο ή καθόλου χρέος και με ένα καινούριο νόμισμα, και αφού ξεπεράσει τα λάθη του παρελθόντος, θα υπήρχε τουλάχιστον μία πιθανότητα, σε βάθος χρόνου, η χώρα να εκλέξει μια κυβέρνηση με οικονομικές γνώσεις, η οποία θα προσηλωθεί στην υιοθέτηση λογικών, αναπτυξιακών πολιτικών.
Ο καλύτερος τρόπος για την Ελλάδα να μάθει εκ νέου τη σημασία της οικονομικής ορθοδοξίας είναι για να δοκιμάσει μέχρι καταστροφής, τη δική της νομισματική πολιτική, το δικό της φορολογικό σύστημα και την επιβολή των δικών της κανόνων.
Το να κατηγορεί τον υπόλοιπο κόσμο ή το νεοφιλελευθερισμό δεν θα μπορούσε πια να είναι δυνατόν, από τη στιγμή που θα αποχωρήσει από το ευρώ και θα ξεφύγει από το χρέος της. Μένοντας με τα δικά της μέσα, θα υπήρχε η δυνατότητα να ανακαλύψει και πάλι σταδιακά την αξία της «ηχούς του χρήματος» με μια νομισματικής πολιτική ισορροπημένων προϋπολογισμών κι ενός φορολογικού και κανονιστικού πλαισίου που προσελκύει το ξένο κεφάλαιο κι ενθαρρύνει τις εγχώριες επενδύσεις. Οι χώρες που ψηφίζουν σοσιαλισμό, σπατάλη και ταξικό πόλεμο δεν έχουν το δικαίωμα να αναγκάζουν τις άλλες να πληρώνουν το λογαριασμό.τους.
Η ατελείωτη υπεκφυγή των περασμένων μηνών δεν βοηθούν κανέναν: το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ανάπηρο, η οικονομία είναι και πάλι σε ύφεση (με το ΑΕΠ να συρικνώνεται κατά 0,2% στο πρώτο τρίμηνο του έτους), ενώ οι πιο λαμπρότεροι και πιο σκληρά εργαζόμενοι της χώρας τρέπονται σε φυγή, ώστε να βρουν δουλειά και να αποκαταστήσουν τη ζωή τους στο εξωτερικό. Κάθε καταθέτης με λίγο μυαλό έχει επιμελώς τραβήξει τα χρήματά του από τις τράπεζες αναμένοντας ελέγχους κίνησης κεφαλαίων ή ένα νέο, πιθανόν σχεδόν χωρίς καμία αξία, νόμισμα.
Στην απελπισία τους, κάποιοι ξόδεψαν τα χρήματά τους σε καινούρια αυτοκίνητα (οι πωλήσεις σημείωσαν άνοδο 47% τον Απρίλιο, καθώς είναι καλύτερα να έχει κανείς ένα χρήσιμο αγαθό που χάνει σε αξία παρά τίποτα), κι αυτοί που μπορούν έχουν αγοράσει ακίνητα στο εξωτερικό ενώ οι αποταμιευτές με πιο περιορισμένα μέσα έχουν βάλει τα λεφτά τους σε κρυψώνες. Οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες έχουν κατακρημνιστεί στα 139,4 δις τον Απρίλιο σε σχέση με τα 145 δις του Μαρτίου, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδό τους από το 2004.
Πολλές εταιρίες και οργανισμοί είναι αναγκασμένοι να κρατούν κάποια χρήματα στην τράπεζα είτε για να κάνουν πληρωμές είτε για τη μισθοδοσία του προσωπικού. Αλλά οι πολυεθνικές κάνουν ό,τι μπορούν για να κρατήσουν αυτά τα ποσά στο ελάχιστο δυνατό. Οι όλο και πιο απελπισμένες προσπάθειες της Ελλάδας να βρει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και ρευστού που θα της επιτρέψουν να κρατηθεί στο παιχνίδι λίγο περισσότερο έχουν καταλήξει στη γεωπολιτική της απομόνωση. Όπως μετέδωσε ο συνεργάτης μου Ambrose Evans-Pritchard, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο υπουργός Ενέργειας, έχει εξασφαλίσει μία συμφωνία με τη ρωσική Gazprom, η οποία θα κατασκευάσει μέρος ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου στην Ελλάδα με τη Ρωσία να δίνει προκαταβολή μέχρι και 2 δις €. Η Ελλάδα φυσικά δικαιούται να παίζει στη γεωπολιτική σκακιέρα και να έχει στενότερους δεσμούς με την τράπεζα των BRICS. Αλλά η Δύση θα έπρεπε να σταματήσει τη χρηματοδότηση. Κάποια στιγμή όλες οι χώρες πρέπει να κάνουν μία επιλογή και στη συνέχεια να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Οι μοναχικές εκείνες φωνές που αντιτάχθηκαν στη δημιουργία του ευρώ τη δεκαετία του 1990 έχουν επιβεβαιωθεί θεαματικά. Οικονομολόγοι όπως ο Martin Feldstein και ο Milton Friedman προέβλεψαν δικαίως ότι το ενιαίο νόμισμα θα προκαλούσε σοβαρές εντάσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης. Γνώριζαν ότι η ευρωζώνη δεν ήταν μια ιδανική νομισματική ένωση. Οι αγορές εργασίας δε θα ήταν ποτέ αρκετά ευέλικτες για να απορροφήσουν τα οικονομικά σοκ και οι πολιτιστικοί φραγμοί θα εμπόδιζαν τους εργάτες από προβληματικές χώρες να βρουν εργασία σε πιο επιτυχημένες. Η μόνη απάντηση θα ήταν να εγκαθιδρυθεί ένα μαζικό, πανευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας, με τεράστια ποσά που θα έφευγαν από τις πλούσιες χώρες για να δοθούν στις φτωχές. Μια τέτοια λύση, αν ήταν εφικτή, θα δημιουργούσε μία μαζική κουλτούρα εξάρτησης - όμως ποτέ δεν ήταν πολιτικά εφικτή. Η ευρωζώνη δεν είναι μια πραγματική χώρα. Δεν υπάρχουν κοινές διαδηλώσεις, δεν υπάρχει κοινός λαός, κι έτσι δεν υπάρχει υποστήριξη για δημοσιονομική ενοποίηση.
Ο δρόμος που έχει μπροστά της η Ελλάδα είναι γεμάτος δυσκολίες. Παρ' όλα αυτά, ενώ το να αφήσει κανείς το ευρώ είναι μια μεγάλη ζαριά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου