Economist: Πότε οι συζητήσεις πρέπει να σταματήσουν........Παρά την απαισιοδοξία, μια συμφωνία εξακολουθεί να εμφανίζεται η πιο πιθανή έκβαση

του Ηλία Μακρή - Καθημερινή

Το πιο πρόσφατο επεισόδιο του μακροχρόνιου οικονομικού δράματος της Ελλάδας πλησιάζει στην κορύφωση του.  Από τη νίκη του κόμματος της ριζοσπαστικής αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, στις εκλογές στα τέλη Ιανουαρίου, οι πιστωτές της Ελλάδας και η νέα κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα, ανταλλάσσουν απειλές. Μια λύση κάποιου είδους πρέπει να συμβεί τον Ιούνιο, και μάλιστα όσο το δυνατόν νωρίτερα μέσα στο μήνα.

Θα μπορούσε ακόμη και να επέλθει μια καταστροφική κατάρρευση που θα οδηγούσε την Ελλάδα σε αθέτηση πληρωμών έναντι των επίσημων δανείων, την επιβολή capital controls, το πάγωμα των καταθέσεων και την έξοδο από το ευρώ. Αλλά καθώς ο χρόνος και τα χρήματα εξαντλούνται φαίνεται ότι και οι δύο πλευρές εστιάζουν στην επίτευξη μιας συμφωνίας.

Ο κ. Τσίπρας είναι αυτός που δέχεται τις περισσότερες πιέσεις.  Μια πρόσφατη πληρωμή προς το ΔΝΤ ύψους 750 εκ. € έγινε μόνο με την χρησιμοποίηση ενός ειδικού λογαριασμού που διατηρούσε η Ελλάδα για το Ταμείο. Τον επόμενο μήνα η κυβέρνηση οφείλει να καταβάλει προς το ΔΝΤ το διπλάσιο αυτού του ποσού αυτού, ξεκινώντας με μια πληρωμή ύψους 300 εκ. € στις 5 Ιουνίου. Μπορεί να μην είναι σε θέση να: είπε ένας υπουργός της κυβέρνησης στις 24 Μαΐου, ότι τα χρήματα δεν ήταν εκεί. Ακόμη και αν η πρώτη δόση μπορεί να Κάτι ακούστηκε από κοινού, η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι πιεσμένοι για να βρείτε το € 300εκ οφείλονται στις 12 Ιουνίου και τα € 600 οφείλεται στο 16ο? ένα επιπλέον 300 € οφείλεται στο 19ο. Εξαγορές των € 6.700.000.000 ομολόγων που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αργαλειό, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, μια αδυναμία, χωρίς περισσότερη βοήθεια από τους πιστωτές της χώρας.

Η κυβέρνηση μπόρεσε να πληρώσει το ΔΝΤ και τους μισθούς και τις συντάξεις μόνο με μια σειρά όλο και πιο απελπιστικών ελιγμών. Οι ΟΤΑ έχουν υποχρεωθεί να παράσχουν στην κεντρική κυβέρνηση τα αποθεματικά τους.  Σε άλλους οργανισμούς του δημόσιου τομέα επέδραμαν για να πάρουν τα διαθέσιμα τους.  Οι καθυστερούμενες οφειλές συσσωρεύονται, καθώς οι προμηθευτές του δημοσίου δεν πληρώνονται, ενώ οι εξαγωγείς περιμένουν μάταια τις επιστροφές του ΦΠΑ.  

Αυτές οι τακτικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Είναι επίσης,αντιπαραγωγικές, δεδομένου ότι βλάπτουν τον ιδιωτικό τομέα και συνεπώς, συμπιέζουν τα φορολογικά έσοδα. Η Ελλάδα έχει ήδη επιστρέψει στην ύφεση, ματαιώνοντας την ανάκαμψη που είχε δρομολογηθεί κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2014. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,4% το τελευταίο τρίμηνο του 2014 και επιπλέον 0,2% το πρώτο τρίμηνο του 2015. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόβλεψε τον Μάιο, ότι η οικονομία θα αυξηθεί κατά μόλις 0,5% αυτό το έτος ενώ είχε προβλέψει αύξηση 2,9% το Νοέμβριο. Ένα ευρύ φάσμα του οικονομικού κλίματος, το οποίο είχε βελτιωθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΕΠ πέρυσι, έχει βυθιστεί την άνοιξη, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ύφεση θα βαθύνει (βλέπε διάγραμμα).

Η θέση των ελληνικών τραπεζών είναι σχεδόν ανυπόφορη όπως και της κυβέρνησης, είναι ένα επίμαχο σημείο ποιος θα λυγίσει πρώτος. Οι τράπεζες ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τη φυγή κεφαλαίων και ταμειακών αποθεμάτων μόνο με δανεισμό από την ΕΚΤ, ως επί το πλείστον μέσα από μηχανισμό επείγουσας παροχής ρευστότητας με ένα τεράστιο ποσό. ο οποίος μπορεί να διακοπεί οποτεδήποτε αν η πλειοψηφία των δύο τρίτων του Διοικητικού της ΕΚΤ Συμβούλιο βρεθούν να αντιτίθεται σε αυτόν.

Η διαρκώς αυξανόμενη πίεση στην Ελλάδα, αναγκάζει την κυβέρνηση να διαπραγματευτεί ουσιαστικά μετά από μήνες καθυστερήσεων στις συνομιλίες.  Η απόφαση στο τέλος Απριλίου να παραγκωνιστεί ο Γιάννης Βαρουφάκη, ο οποίος είχε αποξενωθεί από τους ομολόγους του στην ευρωζώνη μέσω μιας συγκρουσιακής προσέγγισης, είχε αποτέλεσμα. Ο κ. Τσίπρας, ο οποίος πλέον ασχολείται σε μεγάλο βαθμό με τη διαδικασία, έχει υιοθετήσει έναν πιο ευρύ συμφιλιωτικό τόνο, κάλεσε σε συσπείρωση το κόμμα του πίσω από την διαπραγματευτική του τακτική,  στις 24 Μαΐου, η οποία περιλαμβάνει κάποιες «κόκκινες γραμμές» τις οποίες επιμένει ότι δεν πρέπει να περάσει.

Τα δεινά της Ελλάδας έχουν επίσης παρακινήσει και τους πιστωτές της. Είναι διχασμένοι ανάμεσα σε δύο επιλογές: να επιμείνουν ότι οι κανόνες της ένωσης πρέπει να τηρούνται από όλα τα μέλη και να προσπαθήσουν να αποτρέψουν μια έξοδο από το ευρώ. Παρά το γεγονός ότι οι ευρύτεροι κίνδυνοι που προκύπτουν από το ενδεχόμενο η Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ, φαίνεται να είναι λιγότερο σοβαρά από ό,τι το 2012, οπότε και ήταν η τελευταία φορά που μιλούσαμε για Grexit, o αντίκτυπος ενός τέτοιου τραυματικού συμβάντος είναι ανυπολόγιστη. Ακόμη και εάν μπορέσουν να επουλωθούν οι βραχυπρόθεσμοι «τραυματισμοί» (υπό τις αναισθησιογόνες επιδράσεις της αγοράς κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ μέσω του προγράμματος), θα αποδυνάμωναν την νομισματική ένωση μακροπρόθεσμα. Πλέον η ιδιότητα μέλους του ευρώ θα θεωρούνται ως ένα ακόμη μεταβατικό σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Αν και υπάρχουν ακόμη δύσκολοι συμβιβασμοί να γίνουν, οι γενικές γραμμές μιας συμφωνίας έρχονται στο προσκήνιο (ακόμη κι αν οι ισχυρισμοί της ελληνικής κυβέρνησης ότι έχει αρχίσει να γράφεται η συμφωνία, απορρίφθηκαν από Ευρωπαίους αξιωματούχους). Η δεινή κατάσταση της οικονομίας σημαίνει πως ο προηγούμενος στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα (δηλαδή χωρίς τους τόκους που πρέπει να πληρωθούν) 3% του ΑΕΠ φέτος, δεν είναι πλέον εφικτός. Τα προγραμματισμένα μελλοντικά πλεονάσματα άνω του 4% θα πρέπει επίσης να μειωθούν.

Από την πλευρά τους οι διαπραγματευτές της Ελλάδας, έχουν αποδεχθεί την ανάγκη να απλοποιηθεί το σύστημα του ΦΠΑ, το οποίο θα μπορούσε να φέρει επιπλέον έσοδα της τάξης του 1% του ΑΕΠ. Αυτό θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση των ζημιών από την ύφεση. Η κυβέρνηση έχει, πλέον, πιο ήπια ρητορική ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και προχωρεί στην πώληση της συμμετοχής της στο μεγαλύτερο λιμάνι στην Ελλάδα.. Θα πρέπει να αποδεχθεί κάποιες ακόμη ιδιωτικοποιήσεις, αν μη τι άλλο λόγω των εσόδων που θα αποφέρουν. Ακόμη και οι κόκκινες γραμμές του κ. Τσίπρα – καμία περαιτέρω μείωση σε μισθούς και συντάξεις - μπορούν να μουντζουρωθούν. Οι πιστωτές δεν ζητούν μειώσεις σε μισθούς του δημοσίου και οι δαπάνες μπορεί να μειωθούν με σειρά άλλων έμμεσων τρόπων, όπως η μείωση του πεδίου εφαρμογής της πρόωρης συνταξιοδότησης.

Έχοντας να χάσουν τόσα πολλά και οι δύο πλευρές και λίγα να κερδίσουν, μια συμφωνία μπορεί να εξακολουθεί να εμφανίζεται ως η πιο πιθανή έκβαση παρά τον δύσκολο χαρακτήρα των διαπραγματεύσεων. Μια συμφωνία δεν θα απελευθερώσει αμέσως νέα κεφάλαια καθώς οι εκταμιεύσεις θα απαιτήσουν κοινοβουλευτική έγκριση από πιστώτριες χώρες όπως η Γερμανία. Αλλά αυτό θα έδινε στην ΕΚΤ τη δυνατότητα να ξεπεράσει την άμεση κρίση ρευστότητας, αυξάνοντας προσωρινά το ποσό του βραχυπρόθεσμου χρέους που μπορούν να εκδίδει η ελληνική κυβέρνηση. Αυτό ωστόσο, απλώς θα προετοιμάσει, μόνο,  το έδαφος για το επόμενο επεισόδιο στο δράμα: την διαπραγμάτευση μιας νέας ολοκληρωμένης συμφωνίας διάσωσης.