Οι πιστωτές της Ελλάδας απαιτούν από την Αθήνα να μειώσει περαιτέρω τις συντάξεις. Αλλά η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι έχει φτάσει στα όρια της.
Τα τελευταία χρόνια, το επικρινόμενο, από πολλές μεριές, συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας έχει παρουσιάσει μικρή βελτίωση. Δεν βαθμολογείται πλέον ως το πιο αδύναμο στον κόσμο. Κατατάσσεται τώρα ως το 8ο χειρότερο στον κόσμο.
Η προηγούμενη κυβέρνηση μείωσε τις συντάξεις (αν και το ΣτΕ έχει αποφανθεί πρόσφατα ότι τα μέτρα που προβλέφθηκαν το 2012 είναι αντισυνταγματικά), βελτιώθηκε όσον αφορά τον εντοπισμό ψευδών αξιώσεων καθώς και στην είσπραξη των χρεών, και είχε περάσει νομοθεσία για τη μείωση των επικουρικών συντάξεων, εμποδίζοντας την κρατική επιδότηση τέτοιων πληρωμών.
Υπήρξε κάποια πρόοδος σχετικά με τις συντάξεις και στο πλαίσιο της αριστερής κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Η σημερινή κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να συνεχίσει να ομαδοποιεί τα ασφαλιστικά ταμεία (το 2008, η Ελλάδα είχε περισσότερα από 100 ξεχωριστά ασφαλιστικά ταμεία), και σταδιακά να καταργήσει ορισμένες πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και να μειώσει τις υψηλότερες συντάξεις. Έχει επίσης υποσχεθεί να σταματήσει τις νομικές παραδοξότητες, όπως τα παραθυράκια που κάνουν δυνατή, σε κατηγορίες εργαζομένων, τη πρόωρη συνταξιοδότηση λόγω «επικίνδυνων συνθηκών εργασίας», με μια διάταξη που προορίζονταν για τομείς όπως οι πυροτεχνουργοί, αλλά κάλυψε επίσης τους ραδιοφωνικούς και τους τηλεοπτικούς παρουσιαστές (που διατρέχουν κίνδυνο από τα βακτηρίδια στα μικρόφωνα τους), τους μουσικούς που παίζουν πνευστά και τους κομμωτές.
Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Μην κάνετε κανένα το λάθος, το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα δεν είναι βιώσιμο και χρειάζεται ακόμη σημαντικές μεταρρυθμίσεις.
Σύμφωνα με την Eurostat, καμία χώρα της ΕΕ δεν δαπανά 17,5% του ΑΕΠ της για συντάξεις όπως η Ελλάδα:
Επιπλέον, στην Ελλάδα το μέγεθος του ελλείμματος του συνταξιοδοτικού συστήματος είναι 9% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με το 3% του ΑΕΠ που είναι στη Γερμανία.
Οι χρηματοδοτικές ελλείψεις παραμένουν. Τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν χάσει τουλάχιστον 25 δις € από το 2012. Το σύστημα παραμένει βυθισμένο στην γραφειοκρατία και ο ρυθμός των αλλαγών είναι αργός. Το κυβερνητικό έλλειμμα στα φορολογικά έσοδα μόνο τον Ιανουάριο ήταν 23% κάτω από τον στόχο δλδ 4,5 δις € για το συγκεκριμένο μήνα.
Υπάρχουν επίσης σε καθυστέρηση έκδοσης, άνω των 400.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης (πολλές από τις οποίες είναι οι αιτήσεις για πρόωρη συνταξιοδότηση) που θα προστεθούν στο υπάρχον ήδη υψηλό αριθμό των 2.650.000 συνταξιούχων.
Ως μέρος του πακέτου των αποταμιεύσεων και των φορολογικών αυξήσεων, οι πιστωτές της Ελλάδας απαιτούν από την κυβέρνηση περικοπές στις συντάξεις, ισοδύναμες με το 1% του ΑΕΠ, ταχύτερη καταστολή της πρόωρης συνταξιοδότησης και χρηματοδότηση των επικουρικών συντάξεων από τις εισφορές και όχι από το κράτος (πράγμα που θα σήμαινε ουσιαστικά περαιτέρω περικοπές).
Αλλά η άρνηση του Τσίπρα και του Έλληνα Υπουργού Οικονομικών, Γιάννη Βαρουφάκη, να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις αυτές μπορεί απλά να εξηγηθεί από την επίμονη απροθυμία τους να κάνουν οποιαδήποτε μεταρρύθμιση;
Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:
Κατ 'αρχάς, τα δημογραφικά στοιχεία. Αναφορικά με τη γήρανση του πληθυσμού, περίπου το 20,5% των Ελλήνων είναι άνω των 65 ετών - και υπολείπεται μόνο της Ιταλίας και της Γερμανίας στην ΕΕ,. Και το ποσοστό ανεργίας των νέων εξακολουθεί να υπερβαίνει το 50%, άρα οι νέοι δεν πρόκειται να είναι σε θέση να πληρώσουν τις συντάξεις των παππούδων τους.
Δεύτερον, η ελληνική κοινωνία εξαρτάται από τους συνταξιούχους. Ένα στα δύο νοικοκυριά στηρίζονται στις συντάξεις για να τα βγάλουν πέρα και η χώρα έχει ένα λόγο εξάρτησης των ηλικιωμένων άνω του 30%, πράγμα που σημαίνει ότι για κάθε 100 άτομα σε ηλικία εργασίας στην Ελλάδα υπάρχουν 30 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
Τρίτον, οι ελληνικές συντάξεις δεν είναι τόσο γενναιόδωρες. Περίπου το 45% των συνταξιούχων λαμβάνουν συντάξεις κάτω από το όριο της φτώχειας των € 665 ανά μήνα.
Κοιτάζοντας τις πραγματικές δαπάνες για τους δικαιούχους, τα στοιχεία της Ελλάδας δεν δείχνουν να ξεχωρίζει ως ιδιαίτερα, αντ 'αυτού βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με το μέσο όρο της ΕΕ:
Αυτό που κάνει το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας μη βιώσιμο, δεν είναι το συγκεκριμένο ύψος των ατομικών συντάξεων, αλλά το συνολικό κόστος ενός κατάφωρα ανεπαρκούς και κακώς δομημένου κεφαλαιοποιητικού συστήματος (ναι, κυρίως λόγω των δεκαετιών της ενδημικής φοροδιαφυγής που σημαίνει ότι τα ασφαλιστικά έσοδα ξέφευγαν από την Αθήνα).
Σύμφωνα με την ανάλυση του Macropolis, η μέση σύνταξη στην Ελλάδα είναι περίπου 700 € το μήνα, ενώ η επικουρική είναι 169 €.
Η ίδια ανάλυση δείχνει επίσης ότι σχεδόν το 90% (2.07 δις €) των συνολικών μηνιαίων δαπανών (2.35 δις €) για τις συντάξεις τον Μάρτιο δαπανήθηκαν για τις κύριες σύνταξης.
Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης ότι μόνο το 0,6% των επικουρικών συντάξεων ήταν πάνω από 500 € το μήνα.
Για το 60% των συνταξιούχων η συνολική ακαθάριστη μηνιαία σύνταξη ήταν κάτω από τα 800 €. Επιπλέον, πολλοί συνταξιούχοι στην Ελλάδα έχουν ήδη δει τις συντάξεις τους να περικόπτονται. Μερικές στο ένα τρίτο, άλλες σχεδόν κατά 50%.
Τέταρτον, αναμφίβολα πολλοί Έλληνες έχουν χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες πρόωρης συνταξιοδότησης, εκμεταλλευόμενοι παραθυράκια του ισχύοντος συνταξιοδοτικού συστήματος και έλαβαν συντάξεις, που δεν δικαιούνταν, αλλά πρέπει να κοιτάξουμε και τη μεταβολή του ποσοστού ανεργίας μεταξύ των ατόμων ηλικίας 55-64 ετών - σήμερα ανέρχεται σε 20%,ενώ πριν από πέντε χρόνια ήταν 6% - για να συνειδητοποιήσουμε ότι πολλοί από αυτούς έχουν επιλέξει την πρόωρη συνταξιοδότηση όχι επειδή ήθελαν, αλλά επειδή δεν μπορούσαν να βρουν εργασία - και η σύνταξη είναι συχνά η μόνη δικλείδα ασφαλείας .
Πέμπτον, η διατήρηση των συντάξεων μέσω μόνο των εισφορών είναι μια δίκαιη προσπάθεια, αλλά αν κάτι τέτοιο γίνεται μέσω της αύξησης της φορολογίας, και κυρίως στην κατανάλωση, είναι μια αμφισβητήσιμη συνταγή με δεδομένη την κατάσταση του ασθενούς.
Το 2012, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τα οποία υποχρεούνταν βάσει νόμου που θεσπίστηκε το 1950 από τον τότε βασιλιά της Ελλάδας, Παύλου του Α, έπρεπε να διακρατούν τουλάχιστον το 77% του ενεργητικού τους σε κρατικά ομόλογα, δέχτηκαν ένα χτύπημα στα διαθέσιμα τους, ύψους 8,3 δις € μετά την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους.
Από εκείνη την περίοδο αυτά τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν χάσει το ένα τρίτο των ασφαλιστικών εισφορών, μείωση που οφείλεται στην αύξησης των ανεργίας. Το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι οδυνηρά υψηλό (26,6%, ενώ το 2009 ήταν 9,5%), και σχεδόν οκτώ στους 10 άνεργους της χώρας είναι εκτός εργασίας για 12 μήνες ή περισσότερο.
Οι πόροι που εξοικονομούνται από την απλή εξυγίανση των παροχών πρόωρης συνταξιοδότησης, κόβοντας τις επικουρικές συντάξεις οριζόντια σε όλους τους τομείς, ή τα έσοδα που εισπράττονται από τη συμπίεση ενός δραστικά εξαντλημένου αριθμού φορολογουμένων, θα επιτρέψει σε σύντομο χρονικό διάστημα, στην Ελλάδα να απελευθερώσει τη δόση των 7 δις € των κεφαλαίων διάσωσης που θα επιφέρουν την εξυπηρέτηση του χρέους της (και όχι την πτώχευση).
Ωστόσο, θα κάνει ελάχιστα ώστε να λυθούν τα βαθύτερα προβλήματα μακροπρόθεσμα.
Το ευρύτερο πρόβλημα
Το βασικό σημείο είναι ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα, και τα ευρύτερα οικονομικά μεγέθη, δεν είναι βιώσιμα.
Αλλά το ίδιο ισχύει και για την κοινωνική και ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα.
Υπάρχει σαφής σύγκρουση μεταξύ της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής, του βραχυπρόθεσμου απέναντι στο μακροπρόθεσμο. Και δεν υπάρχει μία και μοναδική λύση που μπορεί να ικανοποιήσει άμεσα τα τρία αινίγματα ταυτόχρονα.
Όμως, ο κίνδυνος είναι ότι συνεχίζοντας να τραβούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις στην αναζήτηση μιας μαγικής λύσης που θα λύνει όλα τα προβλήματα ως απάντηση, το οικοδόμημα της Ελλάδα, και μαζί με αυτό, ενδεχομένως, και της ευρύτερης ευρωζώνης, τελικά θα καταρρεύσει.
Για να δανειστώ ένα κλισέ, οι πιστωτές, οι οφειλέτες και οι πολιτικοί θα πρέπει όλοι να συμβιβαστούν ακόμα περισσότερο, αν θέλουν να περάσει αυτό το δράμα σε μια πιο βιώσιμη πορεία.:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου