Πολλοί περίμεναν πως η διαπραγματευτική στρατηγική της Ελλάδας θα παρουσίαζε μια νέα λεπτότητα και ευφυΐα, καθώς θα την καθοδηγούσε ο συν-συγγραφέας του βιβλίου «Game Theory — A Critical Introduction».
Παρ’ όλα αυτά, ύστερα από κάποιους μήνες, η Ελλάδα ξεμένει από φίλους και χρήματα. Με τη χρεοκοπία να πλησιάζει απειλητικά, ακόμη και κάποιοι φιλικά προσκείμενοι σχολιαστές αισθάνονται μπερδεμένοι από τις ενέργειες της κυβέρνησης στην Αθήνα.
Τι παιχνίδι παίζουν λοιπόν οι έλληνες; Ακολουθούν τέσσερις πιθανές υποθέσεις:
Παιχνίδι 1: μπλοφάρουν και πιστεύουν πως ακόμη μπορούν να κερδίσουν. Η κυβέρνηση του Τσίπρα μπορεί να πιστεύει ακόμη πως η ΕΕ δε θα δεχτεί τελικά τη διάσπαση του πιο σημαντικού της έργου – του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Η απώλεια του πολιτικού κύρους θα ήταν υπερβολικά μεγάλη, οι κίνδυνοι χρηματοπιστωτικής μετάδοσης υπερβολικά πολλοί. Ωστόσο, η ΕΕ δε θα κάνει σοβαρές υποχωρήσεις προτού πειστεί πραγματικά ότι η Ελλάδα ετοιμάζεται να βρεθεί έξω από το ευρώ. Συνεπώς, τα δείγματα χάους και πανικού στην Αθήνα ίσως είναι πραγματικά απαραίτητα για να πειστεί η ΕΕ πως η τελική φάση του παιχνιδιού πλησιάζει.
Παιχνίδι 2: μπλοφάρουν και μόλις τώρα αντιλαμβάνονται πως έχουν κάνει λάθος υπολογισμούς. Ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι καινούριοι στην υψηλόβαθμη πολιτική της ΕΕ. Νίκησαν στις εκλογές του Ιανουαρίου πιστεύοντας πως θα μπορούσαν να πετύχουν μια συμφωνία ενάντια στη «λιτότητα» και να βρουν φίλους με τον ίδιο τρόπο σκέψης σε όλη την Ευρώπη. Οι τελευταίοι μήνες ήταν ένα οδυνηρό μάθημα για τις πραγματικότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής. Οι θεωρίες του κ. Βαρουφάκη δεν έχουν βγει στην πράξη, οδηγώντας τον στην μετάνοια για την απουσία ενός «ικανού θεωρητικού παιγνίων στη δική τους πλευρά». Ωστόσο, η καθυστερημένη αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ πως θα πρέπει σε μεγάλο βαθμό να αποδεχτεί τους όρους των πιστωτών – ή να παραιτηθεί από το ευρώ – έχει επέλθει πολύ αργά.
Παιχνίδι 3: όλα αυτά έχουν να κάνουν με τη διατήρηση της εξουσίας εγχωρίως. Το αλλοπρόσαλλο διαπραγματευτικό στυλ της ελληνικής κυβέρνησης αφήνει να διαφανεί το χάος στην Αθήνα. Κατά ένα μέρος, αντικατοπτρίζει την έλλειψη πείρας και πόρων για την ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα, ωστόσο, μπορεί να έχει επίσης παγιδευτεί στην εσωτερική πολιτική της Ελλάδας. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας συνασπισμός και η ακραία αριστερά του κόμματος πιθανώς θα αποσπαστεί εάν ο κ. Τσίπρας αποδεχτεί τη λιτότητα σε αντάλλαγμα με μια συμφωνία με τους πιστωτές της Ελλάδας. Το ευρύτερο εκλογικό σώμα μπορεί επίσης να μην εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα. Η επίτευξη μιας συμφωνίας, μπορεί συνεπώς να ορίσει το τέλος της πολιτικής καριέρας του κ. Τσίπρα.
Παιχνίδι 4: η Ελλάδα θέλει πραγματικά να φύγει από το ευρώ. Ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς και τους πολιτικούς που έχουν συμβουλεύσει τον ΣΥΡΙΖΑ, αναμφίβολα υπάρχουν κάποιοι που πάντα πίστευαν πως η Ελλάδα θα πρέπει τελικά να βγει από το ευρώ. Θεωρούν πως η χώρα τους μπορεί να ξεφύγει από την καθοδική, οικονομική δίνη εάν αποκηρύξει μέρος ή ολόκληρο το χρέος της – και γνωρίζουν πως το τίμημα γι’ αυτό πιθανώς να είναι η αποβολή από το ευρώ. Επιπροσθέτως, μόλις η Ελλάδα βγει από το ευρώ, ένα νέο, κυμαινόμενο νόμισμα μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουν επίσης πως το ευρώ και η ΕΕ γενικότερα, είναι αδιαχώριστη από τη «νεοφιλελεύθερη» οικονομία που εκείνοι απορρίπτουν.
Η δυσκολία είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ ανήλθε στην εξουσία σε ένα περιβάλλον όπου οι δημοσκοπήσεις έδειχναν την πλειοψηφία των ελλήνων να θέλουν την παραμονή στο ευρώ. Συνεπώς, είναι απαραίτητο για την ελληνική κυβέρνηση να δημιουργήσει μια αφήγηση όπου ο ΣΥΡΙΖΑ θα φαίνεται να κάνει ειλικρινείς προσπάθειες για να παραμείνει στο κοινό νόμισμα – μόνον και μόνον για να απορριφθεί από τους παράλογους ξένους, υπό την ηγεσία των γερμανών.
Ποιοι από αυτά τα παιχνίδια παίζεται πραγματικά στην Αθήνα; Το πιο πιθανό είναι πως παίζονται στοιχεία και από τα τέσσερα. Ακόμη και τώρα, οι λήπτες αποφάσεων στην Αθήνα θα πρέπει να αιωρούνται μεταξύ των επιλογών ένα και δύο – πεπεισμένοι τη μία στιγμή πως η ΕΕ τελικά θα δεχτεί μιαν καλύτερη πρόταση, και φοβούμενοι την επόμενη πως μια τέτοια συμφωνία δε θα προκύψει.
Στοιχεία της εμφανώς αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς του κ. Τσίπρα – όπως η υπόσχεση να πληρώσει το ΔΝΤ και μετά να καθυστερεί τη δόση – αντικατοπτρίζει επίσης τις πολιτικές δυσκολίες στο εσωτερικό. Και ενώ η ομάδα των σκεπτικιστών του ΣΥΡΙΖΑ που θέλουν την Ελλάδα έξω από το ευρώ μπορεί να αποτελεί μειονότητα, ο αριθμός τους σίγουρα θα αυξηθεί καθώς η κρίση θα εντείνεται.
Η αβεβαιότητα για το τι καθοδηγεί την Αθήνα μόνον διευρύνεται, καθώς μπορούν να γίνουν παράλληλα ερωτήματα για τα κίνητρα στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Θα μπορούσαμε με τον ίδιο τρόπο να πούμε πως η γερμανική κυβέρνηση μπλοφάρει, περιμένοντας την συνθηκολόγηση από την πλευρά της Ελλάδας, ή πως η ομάδα γύρω από την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ έχει κάνει λάθος υπολογισμούς περιμένοντας από τους έλληνες να «συμπεριφερθούν λογικά», ή πως η γερμανική κυβέρνηση, όπως και η ομόλογός της στην Ελλάδα, είναι παγιδευμένη στην εγχώρια πολιτική, ή, τελικά, πως υπάρχουν πολλοί στη Γερμανία, ιδιαίτερα στο υπουργείο Οικονομικών, που ενεργά πλέον θέλουν να εξαναγκάσουν την Ελλάδα να αφήσει το ευρώ.
Η αβεβαιότητα στη μία πλευρά του διαπραγματευτικού τραπεζιού μόνον αυξάνει την αβεβαιότητα στην άλλη πλευρά. Εάν και οι δύο πλευρές πιστεύουν πως οι υπολογισμοί της άλλης πλευράς αλλάζουν, τότε είναι πιο δύσκολο να γίνει μια σωστή αξιολόγηση για το τι πρέπει να γίνει για να εξασφαλιστεί η συμφωνία.
Δυστυχώς, το «παιχνίδι» που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της μοιάζει πολύ λιγότερο με μια μελετημένη άσκηση σε αίθουσα σεμιναρίου στο Κέμπριτζ, και πολύ περισσότερο με σκηνή από την ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία» κατά την οποία δύο αυτοκίνητα τρέχουν προς έναν γκρεμό – και ο κάθε οδηγός περιμένει από τον άλλον να κάνει πίσω πρώτος. Στην ταινία, η σκηνή τελειώνει με τον ένα οδηγό να πέφτει στον γκρεμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου