Wolfgang Münchau, Financial Times: Η μοίρα της Ελλάδας στα χέρια του Τσίπρα....

του Ηλία Μακρή - Καθημερινή

Όλα βρίσκονται στο χέρι του Αλέξη Τσίπρα τώρα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα αποφασίσει σύντομα αν θέλει ή όχι μια συμφωνία με τους πιστωτές, η οποία θα επιτρέψει στην Αθήνα να εξυπηρετήσει το χρέος της.  Αν πει «όχι», η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει και είναι πιθανό να αναγκαστεί να φύγει από την ευρωζώνη.

Τι θα έπρεπε να κάνει; Τους πολιτικούς του περιορισμούς τους ξέρει ο ίδιος. Εγώ θα επικεντρωθώ στα οικονομικά. Η σύντομη απάντηση είναι: εάν η συμφωνία είναι λογική, θα έπρεπε να δεχτεί. Οπότε, πού χαράσσονται τα όρια μεταξύ λογικού και παράλογου;
Η πρόχειρη και σκληρή απάντηση είναι, ότι χρειαστεί για να μπει τέλος στην αβεβαιότητα. Κανένας επενδυτής δεν θα βάλει τα λεφτά του στην Ελλάδα όσο υπάρχει η απειλή του Grexit - η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ. Για να είναι βιώσιμη μια συμφωνία, θα πρέπει να μειώνει την πιθανότητα του Grexit στο μηδέν. Το ίδιο ισχύει για τις πολιτικές που απαιτούνται εάν ο κ. Τσίπρας πει "όχι". Την ίδια μέρα θα χρειαστεί ένα υπέροχο οικονομικό σχέδιο.

Οπότε ποια οικονομικά κριτήρια θα πρέπει να τεθούν ώστε να αξιολογηθεί η προσφορά;

Το πιο σημαντικό κομμάτι της συμφωνίας αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή που ζητούν οι δανειστές να αναληφθεί από την Ελλάδα. Η μεταβλητή στην οποία πρέπει να δοθεί το μεγαλύτερο βάρος, είναι το πρωτογενές πλεόνασμα - το δημοσιονομικό ισοζύγιο χωρίς την πληρωμή των τόκων του χρέους: ουσιαστικά τα χρήματα που έχει η χώρα για την εξυπηρέτηση του χρέους της. Δεν υπάρχει ένα αντικειμενικά σωστό ή λανθασμένο μέγεθος. Αλλά η εμπειρία δείχνει ότι τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν είναι πολιτικά βιώσιμα. Η μη βιωσιμότητα της προηγούμενης συμφωνίας, μεταξύ της Αθήνας και των δανειστών, ήταν αυτή που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Πρόσφατα άκουσα έναν ειδικό στο ζήτημα, τον οποίο σέβομαι, να διακηρύσσει ότι ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 2,5% θα μπορούσε να λειτουργήσει.  Οι Έλληνες έχουν ζητήσει 1,5% που είναι ένα λογικό σημείο εκκίνησης για τις συζητήσεις.  Ένα από τα επονομαζόμενα non papers - τα έγγραφα που οι αξιωματούχοι αφήνουν να διαρρέουν χωρίς να αφήνουν αποτυπώματα - που κυκλοφορεί μεταξύ των διαπραγματευτών, αναφέρεται σε 3,5% το οποίο θεωρώ υπερβολικά υψηλό. Το πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4,5% που απαιτούνταν από το 2016 και μετά στην προηγούμενη δανειακή συμφωνία, είναι απλά γελοίο.

Η ελληνική οικονομική κακοδιαχείριση έφερε την κρίση περίπου το 2010, αλλά οι πιστωτές ευθύνονται για το υφιστάμενο χάος, επιμένοντας σε ένα οικονομικά παράλογο πρόγραμμα προσαρμογής. Δεν έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια σχετικά κλειστή οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ παράγεται και καταναλώνεται εγχωρίως. Εάν αναγκάσεις μια τέτοια οικονομία σε υπερβολική λιτότητα κατά τη διάρκεια της ύφεσης, αυτή μένει παγιδευμένη (στην ύφεση). Το κλειδί για την οικονομική ανάκαμψη έπρεπε να είναι το τέλος της λιτότητας.  Αυτός είναι επίσης και ο λόγος για τον οποίο το Grexit δεν είναι απαραίτητα μια λύση, δεδομένου ότι πιθανόν να φέρει ακόμα περισσότερη δημοσιονομική εξυγίανση δηλαδή περισσότερη λιτότητα μιας και η Ελλάδα θα αποκοπεί από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και δεν θα μπορεί να έχει οποιοδήποτε έλλειμμα.

Τι πρέπει να γίνει τώραq είναι αυτό που έπρεπε να είχε γίνει το 2010  ή το 2012, όταν και συμφωνήθηκε η πρώτη και η δεύτερη δανειακή σύμβαση. Η Αθήνα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να χρεοκοπήσει.  Αντ 'αυτού, οι πιστωτές  πρόσφεραν στη χώρα μια επικίνδυνη συμφωνία ή οποία έλεγε ότι: θα σας βοηθήσουμε να μετακυλίσετε  το χρέος αλλά θα τρέχετε ένα υπερβολικό πρωτογενές πλεόνασμα στο μέλλον.

Τι θα συνέβαινε αν παρουσιαζόταν στον Τσίπρα μια τέτοια επιλογή και πάλι, και γινόταν αποδεκτή; Η Ελλάδα θα επιβίωνε το καλοκαίρι χωρίς να πτωχεύσει, αλλά θα απαιτούνταν ένα τρίτο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, εν μέρει επειδή τα δημόσια οικονομικά της έχουν επιδεινωθεί σε τεράστιο βαθμό από τον Ιανουάριο. Η πιθανότητα ότι αυτή η διαδικασία θα εκτροχιάσει σε κάποιο σημείο είναι υψηλή. Μια πιθανότητα την οποία οι επενδυτές γνωρίζουν.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είμαι δύσπιστος σε ένα ακόμη ένα γύρο των παράτασης και ανέντιμης προσποίησης, όπου οι κυβερνήσεις ή οι τράπεζες θα χορηγούν δάνεια με πλήρη επίγνωση ότι δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθούν.  Πριν από ένα χρόνο, οι επενδυτές βρισκόταν σε κατάσταση ευφορίας.  Η Ελλάδα ανέκτησε την πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η πραγματική ανάπτυξη  γύρισε για λίγο θετική. Αλλά πραγματικά πιστεύουν ότι μπορούν να επαναλάβουν αυτό το κόλπο;

Αμφιβάλλω. Βλέπω τρία πιθανά σενάρια ανάκαμψης. 

Πρώτον, η Ελλάδα μπορεί να εξασφαλίσει μια αξιόπιστη συμφωνία με πρωτογενές πλεόνασμα η οποία να επιτρέπει την τόνωση της ζήτησης. Για να λειτουργήσει όμως, μια τέτοια συμφωνία θα πρέπει να υπάρξει πολιτική στήριξη στον Τσίπρα, από το ελληνικό Κοινοβούλιο και την ελληνική κοινωνία. Θα πρέπει να είναι αποδεκτή από την αντιπολίτευση, διότι η συμφωνία θα πρεπει να εξακολουθεί να μπορεί να σταθεί ακόμη και αν η κυβέρνηση αλλάξει.

Ένα δεύτερο σενάριο θα ήταν να επιτραπεί στην Ελλάδα να χρεοκοπήσει, με τους δανειστές να σταματούν τις πρόσθετες εκταμιεύσεις προς τη χώρα και την ευρωζώνη να αναλαμβάνει την τύχη των ελληνικών τραπεζών. Εάν οι ελληνικές τράπεζες δεν ελέγχονται από εγχώριες δυνάμεις και δεν έχουν την εγγύηση της κυβέρνησης, δεν υπάρχει τρόπος η Ελλάδα να εξαναγκαστεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Αλλωστε τυχόν κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος θα ήταν η αιτία που θα οδηγούσε σε ένα Grexit.

Τέλος, ένας ακόμη τρόπος για να ξεφορτωθεί κανείς τις ελληνικές ανησυχίες θα ήταν το ίδιο το Grexit. Δεν είμαι υπέρ αυτής της επιλογής. Όμως οι πιστωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι πιο παράλογο από το να επιβάλλουν περαιτέρω λιτότητα.