Martin Sandbu, Financial Times: Το τέλος του παιχνιδιού για την Ελλάδα....

Υπάρχει μια απτή αίσθηση ότι η αντιπαράθεση μεταξύ της Ελλάδας και τη Ευρωζώνη πλησιάζει κάποιας μορφής φινάλε. Ποιο θα είναι;   Ο Charles Wyplosz θέτει με ωραίο τρόπο τις πιθανότητες. Για να αποφευχθεί μια ελληνική έξοδος από την Ευρωζώνη, θα πρέπει είτε (α) να αποφευχθεί μια Ελληνική χρεοκοπία, ή (β) να είναι σίγουρη η διαχειρισιμότητα ενός bank run που πιθανότατα θα ακολουθήσει. Για τον Wyplosz και η μία περίπτωση και η άλλη απαιτούν επαρκή χρηματοδότηση από την Ευρωζώνη. Στην πρώτη περίπτωση με τη μορφή της αναχρηματοδότησης του χρέους που λήγει το καλοκαίρι –το οποίο σε μεγάλο βαθμό διακρατείται από την ΕΚΤ- και στην δεύτερη με τη μορφή άνευ όρων ύστατου δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ.

Επειδή μια κρατική χρεοκοπία θα κάνει πολλά στοιχεία του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών μη επιλέξιμα ως εγγύηση για την αναχρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα, Ο Wyplosz ισχυρίζεται ότι η δεύτερη επιλογή ακολουθεί την πρώτη και άρα υπάρχει η ανάγκη να αποφευχθεί μια χρεωκοπία.

Το ποσό της περαιτέρω ρευστότητας που μπορεί να χορηγηθεί νόμιμα δεν είναι απόλυτως εμφανές. Ευτυχώς,ο Eric Dor δούλεψε τους αριθμούς και μας δίνει το βαθμό εξάρτησης των Ελληνικών Τραπεζών από τα κρατικά collaterals. Τα πάντα εξαρτώνται από το τι «κούρεμα» που θα απαιτήσει η ΕΚΤ και θα κληθεί να εφαρμόσει η Τράπεζα της Ελλάδος μετά από μια χρεοκοπία της Ελλάδας. Ο μέσος όρος τώρα είναι γύρω στο 40%, που αφήνει περιθώριο για επιπλέον ρευστότητα ύψους 50 δις. ευρώ από την Κεντρική Τράπεζα. Αν η χρεοκοπία οδηγούσε σε επιβολή «κουρέματος» 75%, το νούμερο αυτό θα μειώνονταν στα 10 δις. ευρώ –ποσό μικρό, αν οι τράπεζες έρθουν αντιμέτωπες με bank run. Στο 90%, το ποσό της ρευστότητας που θα παρέχονταν θα ήταν λιγότερο απ' ότι σήμερα, και οι τράπεζες θα έπρεπε να δώσουν πίσω μέρος του.

Αλλά το θέμα δεν τελειώνει εδώ.  Πρώτον, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιτρέψει «κούρεμα» μικρότερο του 75% αν η ελληνική πολιτεία εκπλήρωνε μέρος των υποχρεώσεων της. Δεύτερον, οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούσαν, πιθανώς, να τιτλοποιήσουν μέρος των δανείων του ιδιωτικού τομέα και να τα χρησιμοποιήσουν ως collaterals. Τρίτον, η επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων θα περιόριζε τις ανάγκες για ρευστότητα. Και φυσικά, τέταρτον, οι τράπεζες θα μπορούσαν να αναδιαρθρωθούν –εις βάρος των μεγάλων καταθετών- ώστε να μειωθεί η ανάγκη τους για ρευστότητα και να αυξηθεί η επιλεξιμότητά τους για χρηματοδότηση. Όλες αυτές οι επιλογές θα μπορούσαν να συνδυαστούν.

Ομολογουμένως, αυτό δεν θα ήταν «όμορφο». Αυτό κάνει την έξοδο της Ελλάδας να μοιάζει με πραγματικότητα. Κι αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να επικροτηθεί. Αυτοί που νομίζουν πως μια επιστροφή στη δραχμή θα ήταν καλή για την Ελλάδα, θα πρέπει να κοιτάξουν τι συνέβει στην Αργεντινή όταν εγκατέλειψε τη σύνδεση με το δολάριο.  Η υποτίμησή της δεν βελτίωσε το εμπορικό ισοζύγιο (που βασίζονταν κυρίως στην εκρηκτική άνοδο των εμπορευμάτων), αλλά αντιθέτως αναδιένειμε τον πλούτο σε αυτούς που ήταν περισσότερο πιθανό να τον επενδύσουν παρά να τον δαπανήσουν. Η αύξηση στις εγχώριες επενδύσεις βοήθησε την ανάπτυξη της Αργεντινής, όμως αυτός είναι ένας τύπος ανάκαμψης που η ολιγαρχική Ελλάδα χρειάζεται, όσο θα χρειάζονταν άλλον έναν Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Στη συνέχεια πρέπει να αναλογιστούμε της επιπτώσεις ένα που θα είχε το Grexit στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, δηλαδή θα αποδεικνυόταν ότι το ευρώ δεν είναι «μη αναστρέψιμο». Μια νέα μελέτη της ΕΚΤ ποσοτικοποιεί το πόσο καταστροφικό μπορεί να είναι το ρίσκο της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα. Το 2012, τα μεγάλα spreads των αποδόσεων για την Ισπανία και την Ιταλία αποδίδονταν σε αυτοεκπληρούμενα runs σε κράτη που δεν μπορούν να τυπώσουν δικό τους χρήμα για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους. Μάλιστα, το ένα τρίτο έως το ήμισυ των spreads αντανακλούσαν τον κίνδυνο διάσπασης της Ευρωζώνης, κάτι που διαφέρει σημαντικά από τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης ενός κράτους.

Ως εκ τούτου, έχει δίκιο ο Paul De Grauwe που θεωρεί ότι οι πιστωτές της Ελλάδας φαίνεται να σπρώχνουν επίτηδες την Αθήνα προς τη χρεοκοπία. Υποστηρίζει πως η Ελλάδα, μέχρι τώρα, είναι φερέγγυα, αλλά δεν έχει ρευστότητα. Τα χρέη της έχουν «ξεχειλωθεί» τόσο πολύ που είναι αδύνατο να εξυπηρετηθούν, όμως η χώρα έχει να καταβάλει κάποιες μεγάλες πληρωμές αυτό και το επόμενο καλοκαίρι – κυρίως λόγω της ανταλλαγής χρέους που κράτησε την ΕΚΤ εκτός της αναδιάρθρωσης του 2012.

Η ευρωζώνη θα πρέπει απλά να ανταλλάξει αυτά τα ομόλογα -τα οποία θα έπρεπε εξ αρχής να είχαν σχεδιαστεί με μεγαλύτερες λήξεις- με ένα δάνειο από τον ESM, που θα ανακούφιζε και την ΕΚΤ. Όμως οι «εταίροι» της Ελλάδας επιμένουν να κατευθύνουν την ελληνική οικονομική πολιτική σε θέματα πέραν αυτών που σχετίζονται με την ικανότητα της χώρας να αποπληρώσει μελλοντικά τα επίσημα δάνεια. Ακόμα και σε επίπεδο καθαρά δημοσιονομικής βιωσιμότητας, οι θεσμοί που ήταν παλαιότερα γνωστοί ως τρόικα φαίνεται να είναι προσηλωμένοι στα παλιά τους λάθη, σφίγγοντας τόσο πολύ την οικονομία που το χρέος να γίνεται δυσκολότερο –και όχι ευκολότερο- να εξυπηρετηθεί.  H εφημερίδα Καθημερινή μεταδίδει ότι η πρώην τρόικα απαιτεί επιπλέον μέτρα λιτότητας ύψους 3 δις. ευρώ(σχεδόν 2% του ΑΕΠ) διότι η αποδυνάμωση της οικονομίας έχει εκτροχιάσει τον προηγούμενο στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα. Πότε επιτέλους θα μάθουν;